۲-۴) معیارهای مورد استفاده در تعیین اهلیت مشتریان :
در نظام اعتباری مبتنی بر قانون عملیات بانکی بدون ربا، چون منابع بانک عمدتاًٌ متعلق به سپرده گذاران بوده و بانک به عنوان وکیل و امین مردم منابع مذبور را در اختیار متقاضیان قرار میدهد، لذا به منظور رعایت حق و عدل اسلامی، شایسته است کارگزاران اعتباری در استفاده هر چه اصولی تر از منابع و کاستن خطرات احتمالی کوشا باشند.
به همین منظور، در اینجا ۳ مدل معتبر تعیین اهلیت مشتری مشهور به مدل های : ۵C و LAPP و ۵P را بررسی می نماییم .
۲-۴-۱) روش ۵C : به طور خلاصه عبارت است از :
– شخصیت[۲]: یعنی بررسی شخصیت و اعتبار متقاضی، و صحت عمل وی در عملیات مالی و فعالیتهای گذشته.
– ظرفیت و قدرت[۳] : یعنی بررسی توان متقاضی ، در هدایت و رهبری فعالیت و حرفه اش
– سرمایه[۴] : یعنی بررسی سرمایه و صورت های مالی متقاضی.
– شرایط[۵] : یعنی بررسی شرایط و عوامل بیرونی که در انجام فعالیت، از حیطه اختیار اعتبارگیرنده یا متقاضی خارج است، و کنترل بر آن نمی تواند داشته باشد.
– پوشش[۶] : یعنی پیشبینی وثایق یا ابزارهایی که میتواند در زمان دریافت اعتبار یا تسهیلات، به عنوان پوشش در اختیار مؤسسه تامین مالی یا بانک قرار گیرد.
۲-۴-۲)روش لپ[۷]:از دیگر روش های ارزشیابی وضعیت اعتباری متقاضی، استفاده از روش ( LAPP )میباشد، که به طور خلاصه موارد زیر را شامل میگردد.(عطاران،۱۳۹۱، ۱۱۹)
– نقدینگی[۸] : نقدینگی یکی از عوامل مهم در مؤسسات میباشد. گاهی نقدینگی از سود، اهمیت بیشتری پیدا می کند. از جمله مواردی که در این بخش مورد بررسی قرار میگیرد : نسبت نقدینگی به تعهدات، بررسی وضعیت بدهی های جاری در مقایسه با سرمایه و دارایی های واحد اقتصادی و ترکیب نسبت های آن ها میباشد.(عطاران،۱۳۹۱، ۱۴۲)
– فعالیت [۹]: در این بخش، نوع فعالیت، حجم فعالیت، دوره گردش عملیات و… مورد بررسی قرار میگیرد.
– سود دهی[۱۰]: در این بخش، میزان سودآوری، سود خالص در مقایسه با فروش و قیمت تمام شده، مورد بررسی و ارزشیابی قرار میگیرد.
– امکانات بالقوه یا پتانسیل[۱۱] : استمرار فعالیت یک واحد اقتصادی در بازار، بستگی مستقیم به امکانات بالقوه یا پتانسیل آن دارد لذا، در این مبحث مسایلی چون : وضعیت و کارایی مدیریت، ترکیب نیروی انسانی، محصولات، منابع مالی، نفوذ در بازار و ارتباطات و موارد عمومی مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد.
۲-۴-۳) روش ۵P :روش دیگر در انجام بررسی های اعتباری، میتواند روش ۵P باشد که به شرح زیر خلاصه میگردد :
– مردم [۱۲] : بررسی و ارزشیابی نظرات مردم در خصوص واحد اقتصادی شامل : کارایی در امر تولید، تولید، تجارت و سن مدیران، پوششهای بیمه ای، سود حاصل از سرمایه و دارایی ها، ارزیابی و کنترل دارایی ها، تمایل به ایفای تعهدات، جایگاه در صنعت یا بخش اقتصادی است.
– تولید یا محصول[۱۳] : در این مبحث سودآوری، کمیت و کیفیت، ارزش در دسترس بودن، اهداف بازار یابی، پوششهای بیمه ای و… مورد بررسی و ارزیابی قرار میگیرد.
– حمایت[۱۴]: بررسی در این زمینه که آیا حمایت مالی داخلی بر اساس صورت های مالی وجود دارد ؟ نقدینگی و یا سایر وثایق موجود است ؟ آیا حمایت خارجی، مانند : ضمانت بانکی، ظهر نویسی و اسناد مالی و… وجود دارد در این قسمت مورد نظر میباشد.
– پرداختها[۱۵] : مواردی چون آیا مشکل اعتبارات پرداخت نشده وجود ندارد ؟ بررسی اطلاعات مربوط به پرداختهای گذشته، قابلیت نقدینگی و دارایی ها، سوددهی، کیفیت، بدهی های خارجی و… مورد بررسی قرار گیرد.
– شمای کلی آینده[۱۶] : بررسی اینکه آیا شرکت برای آینده استراتژی و برنامه های خاصی دارد ؟ یا اینکه در این زمینه مبتدی است، بررسی سود ناشی از فروش در قبال احتمالات بازار در خصوص نوسانات قیمت از جمله مسایل مطرح در این بخش میباشد.(سایت بانک ملت)
۲-۵) نقاط قوت و ضعف نسبت های مالی :
کاربرد مناسب نسبت های مالی و تجزیه و تحلیل درست آن ها به شناخت نقاط قوت وضعف این روش بستگی دارد.
نقاط قوت :
-
- محاسبه این نسبت ها نسبتاً ساده است.
-
- با این نسبت ها معیاری برای مقایسه بین فعالیت ها در یک مقطع زمانی به دست میآید و نیزمی توان نسبت های محاسبه شده را با شاخص متوسط صنعت مقایسه کرد.
-
- برای تعیین روند سنواتی شرکت و تغییراتی که احیاناً در این روند رخ داده است ونیز تعیین اعداد غیر عادی می توان از این روش (مبتنی بر تجربه و تحلیل نسبت ها) استفاده کرد.
-
- در امر شناخت زمینههای مسئله ساز یک شرکت محاسبه این نسبت ها سودمند است.
- اگر روش مبتنی بر تجزیه و تحلیل نسبت ها با روشهایی دیگرادغام شود این نسبت ها میتوانند در فرایند ارزیابی و قضاوت نسبت به عملکرد مالی شرکت نقش مهمی بازی کنند.
نقاط ضعف :
-
- اگرفقط یکی از این نسبت ها مد نظر قرار بگیرند فایده چندانی نخواهد داشت.
-
- نسبت ها به ندرت راه حل مسائل هستند زیرا با بهره گرفتن از این نسبت ها نمی توان به علل اصلی مشکلات شرکت پی برد.
-
- تحلیلگر مالی در تفسیرداده ها به سادگی دچار اشتباه می شود و احتمال دارد به راحتی آن ها را غلط تفسیر کند.
- تقریباً هیچ استاندارد قابل قبولی وجود ندارد که بتوان آن را مبنای مقایسه با نسبت یا مجموعه ای از نسبت ها قرار داد.
۲-۶) محدودیت های تجزیه وتحلیل صورت های مالی :
قبل از تجزیه وتحلیل نسبت ها باید مفروضاتی را به شرح زیر مد نظر قرارداد :
-
- تورم وجود ندارد
-
- مانده اقلام ترازنامه در طی دوره ثابت هستند.
-
- ارقام صورت سود و زیان به طور یکسان در طی دوره واقع شده اند.
-
- حساب سازی انجام نشده است.
-
- حساب آرایی انجام نشده است .
-
- در صورت مقایسه با سایر شرکتها تمام شرکتها از رویه های یکسان حسابداری استفاده کردهاند.(پارساییان،اعرابی،۳۱۴)
۲-۷) کمیته بال :
