۲-۳-۳-۲-اعتماد شناختی :

اعتماد بر اساس خلق و خو رفتار ما را در مواردی خاص هدایت می‌کند و آن زمانی است که ما هنوز اطلاعاتی را درباره یک فرد یا مقامی خاص نداریم. با این وجود ما در نهایت به دانشی می‌رسیم که قابلیت اعتماد آن فرد را اندازه گیری می کند. قابلیت اعتماد به عنوان ویژگی‌ها و خصوصیاتی در یک منبع یا فرد مورد اعتماد تعریف می شود که اعتماد را بو جود می آورد . ( Bloemer et al 2013,p76)

در این دیدگاه اعتماد ما به وسیله شناختی که از منبع یا فرد ذیصلاح حاصل می‌کنیم به وجود می‌آید نه اعتمادی که از طریق شخصیت و خلق و خوی ما حاصل شود. در این راستا، اعتماد بر مبنای شناخت به وسیله سوابق فرد ذیصلاح هدایت می شود. اگر سوابق نشان دهند که فردی قابل اعتماد است می توان مقبولیت آن منبع را پذیرفت. اگر پیگیری سوابق فرد مد نظر مورد اعتماد بودن وی را نشان ندهد نمی توان اعتماد را تضمین نمود. تحقیقات نشان می‌دهند که ما سوابق یک فرد را جهت اعتماد به وی در سه بعد اندازه گیری می نمائیم که عبارتند از: شایستگی، شخصیت و خیرخواهی(همان منبع).

۲-۳-۳-۲-۱- شایستگی

اولین بعد قابلیت اعتماد شایستگی^[۸۱] است که به عنوان مهارت‌ها، توانائیها و حوزه هایی از تخصص تعریف می شود که یک مقام ذیصلاح را قادر به موفقیت در بعضی از زمینه‌های ویژه می کند. درباره فرایند تصمیم گیری که شما به هنگام انتخاب یک پزشک، وکیل یا یک مکانیک اتخاذ می کنید، بیاندیشید. واضح است اولین چیزی که در نظر می گیرید شایستگی می‌باشد، چون اگر این افراد چاقوی جراحی را از تیغ معمولی تشخیص ندهند، جرم را از غیر جرم باز نشناسند و میل دنده را از میل لنگ تمییز ندهند، شما به آنان اعتماد نخواهید کرد(Colquitt et al , 2010)..

۲-۳-۳-۲-۲- قابلیت اعتماد شخصیت

بعد دوم قابلیت اعتماد شخصیت یا خصیصه^[۸۲] می‌باشد و به عنوان ادراکی تعریف می شود که مقام ذیصلاح دارای مجموعه از ارزش‌ها و اصولی است که از نظر اعتماد کننده قابل قبول می‌باشد. هنگامی که به نظر می‌رسد که افراد مورد نظر دارای خصیصه و شخصیت معتبری هستند بدین معنی است که آن ها به کمال رسیده و بدون نقصان می‌باشند، یعنی نیات وانگیزه های پاکی داشته و صادق هستند. خصیصه همچنین گفتارها را به اعمال پیوند می‌دهد، بدین معنی که اولیای امور و مقامات ذیصلاح به قول خود پای بند هستند و آنچه را که می‌گویند بدان عمل خواهند کرد. متاسفانه در بررسی اخیر روشن شده است که در دیدگاه کارگران آمریکایی فقط ۲۰% از مدیران آن ها مطابق گفتارها و قولهایشان عمل می نمایند(همان منبع).

۲-۳-۳-۲-۳- قابلیت اعتماد حسن نیت

سومین بعد قابلیت اعتماد حسن نیت یا خیرخواهی^[۸۳] است و به صورت باوری تعریف می شود که منبع مورد نظر یا مقام ذیصلاح به دور از هر خودخواهی و انگیزه سودجویی در پی آن است که برای اعتماد کننده سودمند باشد. وقتی که مقامات اعتماد شونده به عنوان خیر خواه تلقی می‌شوند، این بدین معنی است که آنان باید مراقب کارکنان بوده و به آنان توجه نمایند و با آن ها خوب بوده و احساس وفاداری به آنان داشته باشند. ارتباط بین مربی- کار آموز مثال خوبی از خیرخواهی را در سر کار نشان می‌دهد. بهترین مربیان هرگز کاری نمی کنند که به کار آموزان خود ضرری به همراه داشته باشد. آن ها در مسیری حرکت می‌کنند که سودمند و مفید باشند، حتی اگر این کار به قیمت کاهش بهره وری خودشان تمام شده و به قطع شدن هر گونه پاداش مالی برای آنان بیانجامد. به طور واضح خیرخواهی در کنار شایستگی و خصیصه های خاص مجموعه ای از دلایل را شکل می‌دهند که به یک فرد ذیصلاح ویژه اعتماد شود(همان منبع).

۲-۳-۳-۳- اعتماد عاطفی

اگر چه شایستگی، خصیصه و خیرخواهی سه دلیل خوب برای اعتماد به یک مقام ذیصلاح را ارائه می‌کنند، سومین نوع اعتماد به طور واقعی ریشه در دلیل و استدلال ندارد. اعتماد عاطفی بیشتر جنبه احساسی دارد تا جنبه منطقی و عقلایی. با اعتماد بر مبنای عاطفه ما بدین دلیل اعتماد می‌کنیم که به شخص مورد نظر احساساتی را داریم؛ واقعاً آن ها را دوست داریم و به آن ها علاقه مندیم. این احساسات ما را ترغیب می کند که دیگران را مورد پذیرش قرار دهیم. به همین سادگی به آنان اعتماد می نمائیم چون آن ها را دوست داریم. اعتماد عاطفی به عنوان یک مکمل برای انواع اعتمادهای مطرح شده می‌باشد. شکل زیر انواع شکلهای اعتماد که در طول زمان می‌توانند در فرد ایجاد شوند را نشان می‌دهد. در ارتباطات جدید، اعتماد فقط بر گرایش و رغبت ذاتی ما به اعتماد بستگی دارد. در اکثر ارتباطات این گرایش ذاتی نهایتاًً با کسب دانش درباره شایستگی، شخصیت و حسن نیت یا خیر خواهی تکمیل می شود که در این راستا اطمینان بر مبنای شناخت موضوع مورد بحث است. در تعداد محدودی از ارتباطات یک پیوند احساسی ایجاد شده و احساسات ما را ‌در مورد فرد مورد اعتماد جهت پذیرش وی افزایش می‌دهد. این ویژگی‌ها به وسیله سرمایه گذاری متقابل و دو جانبه در زمان و هزینه توصیف و مشخص می شود، یک مفهوم از وابستگی عمیق و درکی به وجود می‌آید که طرفین اگر این ارتباطات از بین رود، احساس زیان می نمایند(Feizi and et al, 2012, p 2040).

اعتماد عاطفی محور

اعتماد شناختی محور

اعتماد بر اساس مشرب و خلق و خو

تعداد محدودی از ارتباطات

اکثریت ارتباطات

ارتباطات جدید

زمان

نمودار۲-۸- گونه های مختلف اعتماد در طول زمان