۲- کارایی تخصیصی[۳۰] : یکی از عمده‌ترین پیامدهای کارایی بازار این است که از منابع موجود به بهترین حالت و به شکل بهینه و مطلوب بهره‌برداری می‌شود. یکی از وظایف مهم بازار سرمایه، باید تأمین مالی شرکت‌ها و نهادها باشد. بازارهایی دارای کارایی تخصیصی میباشند که در آن ها پروژه های سرمایه‌گذاری با بهره‌وری نهایی سرمایه، تأمین مالی می‌شوند. تخصیص هنگامی بهینه است که بیشترین بخش سرمایه متوجه سودآورترین فعالیت شود.
۳- کارایی عملیاتی[۳۱]:کارایی عملیاتی اشاره به تسهیل و سرعت مبادله در بازار دارد که از طریق آن بازارهای سرمایه امکان ملاقات خریداران و فروشندگان را ممکن می‌سازند. این نوع کارایی منجر به افزایش سرعت نقدشوندگی دارایی‌ها می‌شود. بازاری از نظر عملیاتی کارا محسوب می‌شود که هزینه انجام مبادلات در آن در حداقل ممکن باشد (تلنگی ۱۳۸۳، ۵).
۲-۹-۲ روش های آزمون کارایی بازار
در این مجال برای آزمون کارایی بازارها، سه روش ساده و متداول معرفی می‌گردد.
۱-آزمون استقلال[۳۲]: اگر بازار در شکل ضعیف کارا باشد، تغییرات پیاپی قیمت ها مستقل از یکدیگر خواهد بود، چرا که در صورت وجود همبستگی بین تغییرات قیمت، امکان پیش‌بینی قیمت وجود خواهد داشت. بنابرین با بهره گرفتن از آزمون استقلال، مشخص می شود که آیا قیمت های تاریخی حاوی اطلاعات قیمت های آتی است یا خیر. در این آزمون ها، همبستگی بازده یک روز با روز قبل و روزهای قبل بررسی می شود. در بازارهای مختلف تحقیقاتی به انجام رسیده، گروهی از تحقیقات به نبود رابطه همبستگی دلالت دارد و گروهی دیگر نیز به وجود همبستگی و در نتیجه پیشنهاد راهبردهای معاملاتی منجر شده است.
۲-آزمون قواعد معاملات[۳۳]: روش های آزمون کارایی در سطح ضعیف، عبارتند از آزمون کارایی راهبردهای معاملاتی که در انتقاد به عدم کارایی روش های آماری معرفی شده اند. در این روش، بازده به دست آمده با بهره گرفتن از قواعد و راهبردهای معاملاتی بر اساس تحلیل تکنیکال، با توجه به هزینه های معاملاتی و همچنین ریسک، با بازده به دست آمده از راهبرد خرید و نگهداری سهام مقایسه می شود. در این خصوص تحقیقات مختلفی به انجام رسیده است. گروهی از تحقیقات نشان داده است بدون در نطر گرفتن هزینه های معاملاتی، استفاده از این راهبرد سودآور است اما با در نظر گرفتن هزینه های معاملاتی، استفاده از این راهبرد به زیان تبدیل شده یا این که بازده تعدیل شده بر اساس ریسک بیشتری از متوسط بازار به دست نمی دهد.
۳-آزمون سرعت جذب اطلاعات: سومین مؤلفه شناخت کارایی اطلاعاتی بازار سرعت جذب اطلاعات بر قیمت از زمان انتشار است که نشانگر کارایی اطلاعاتی در بازار کارا در سطح نیمه قوی می‌باشد. در بررسی وقایع از زمان انتشار اطلاعات مربوط به رویداد مورد نظر، زمان جذب آن اطلاعات در قیمت سهم اندازه گیری می شود. بدیهی است هر چه سرعت جذب بالاتر باشد، سرمایه گذاران در استفاده از اطلاعات سریع تر عمل کرده‌اند. در تحقیقات انجام شده وقایعی از قبیل: اعلامیه های تعدیل سود هر سهم، سود نقدی وسود سهمی، تجزیه سهم، عرضه اولیه، پذیرش شرکت ها در بورس، اخبار اقتصادی، اعلامیه تغییر در رویه های حسابداری، پدیده‌های خاص شرکتی از جمله تملک و تصاحب مورد بررسی قرار گرفته اند. نتیجه تحقیقات انجام شده عموماً از کارایی بازار سهام در سطح نیمه کارا حکایت دارد. هرچند نتایج متضاد نیز در تحقیقات گزارش شده است (سعیدی ۱۳۹۰، ۳۱).
۲-۹-۳ ویژگی‌های بازار کارا
به طور کلی ویژگی‌های بازار کارا عبارتند از:
۱-قیمت اوراق بهادار در برابر اطلاعات جدید به صورتی سریع و دقیق واکنش نشان دهد.
۲-تغییر در بازده مورد انتظار بر اساس صرف ریسک و نرخ بهره متعلق به دوره های زمانی گذشته مورد توجه قرار می‌گیرد. تغییر در قیمت سهم بر اساس سایر رویدادهای تصادفی مورد بحث قرار می‌گیرد.
۳-هیچ قاعده داد و ستدی نمی‌تواند از طریق تجربیات شبیه سازی شده، بازده بهتری به دست آورد.
۴-سرمایه‌گذاران متخصص نمی‌توانند به صورت فردی یا گروهی به بازدهی‌های برتر یا بیشتر دست یابند.
در مورد هر کدام از ویژگی‌های بالا تحقیقات بسیاری انجام شده است. مطالعات انجام شده در مورد اولین ویژگی بازار کارا یعنی واکنش سریع و دقیق به اطلاعات جدید بخش مهمی از دانش مالی را تشکیل می‌دهد. فاما، فیشر، جنسن و رال[۳۴] واکنش قیمت سهم در برابر تجزیه سهام را مورد بررسی قرار دادند. آنان با بهره گرفتن از داده های ماهانه در مورد تجزیه سهامی مطالعه کردند که از ۱۹۲۹ تا ۱۹۵۹ در بورس نیویورک انجام شده بود. نتیجه بررسی آنان با الگوی بازار کارا سازگار بود (فاما و دیگران ۱۹۶۹، ۱۶). رندل من، جونز و لاتان[۳۵] واکنش قیمت سهم به اعلام سود خالص را مورد بررسی قرار دادند. آنان به این نتیجه رسیدند که قیمت سهم در برابر سود خالص با یک دوره ۹۰ روزه پس از افشای اطلاعات، به طور کامل واکنش نشان نخواهد داد. از این رو، نتایج حاصل با شکل نیمه‌قوی بازار کارا هم سازگار نیست (رندل من و دیگران ۱۹۸۲، ۷۳).
دومین ویژگی بازار کارا مربوط به تغییر تصادفی قیمت سهم است. اگر بازار کارا باشد، قیمت کنونی سهام باید همه اطلاعات را منعکس سازد و تنها در برابر دریافت اطلاعات جدید (که نمی‌توان آن ها را پیش‌بینی کرد) واکنش نشان دهد. این نوع اطلاعات از نظر ماهیت، به صورت تصادفی و غیرقابل پیش‌بینی وارد بازار می‌شوند. از آنجا که قیمت سهم پس از ورود این اطلاعات به صورت آنی و دقیق واکنش نشان می‌دهند، بنابرین تغییر در قیمت سهم در طول زمان باید به صورت تصادفی باشد. از نظر آماری تصادفی بودن به معنی ثابت بودن توزیع احتمال تغییرات قیمت سهم است. برای اینکه این نوع تغییرات با ویژگی‌های بازار کارا سازگار باشد، باید بهترین برآورد مربوط به تغییرات مورد انتظار در قیمت سهم، برای فردا با تغییراتی که در قیمت سهم، در هر زمانی از گذشته رخ داده است، هیچ رابطه‌ای نداشته باشد. محققینی که در گذشته در مورد ویژگی تصادفی بودن قیمت سهام مطالعه نموده‌اند، بر دوره های زمانی نسبتاً کوتاه‌مدت متمرکز شده‌اند. در زمان کنونی مدارک و شواهد مهمی وجود دارد مبنی بر اینکه اگر تغییرات درصدی در قیمت سهام، برای دوره های زمانی بلندمدت محاسبه شوند، تغییرات درصدی متوالی در قیمت سهام دارای همبستگی منفی بسیار بالایی میباشند (شارپ ۱۹۹۵، ۹۵).
۲-۹-۴ شواهد تجربی عدم تأیید کارایی بازار
در سال‌های اخیر، در مورد گسترهه یا میزان کارایی بازارهای اوراق بهادار پرسش‌های زیادی مطرح شده است. یافته هایی مانند اثر آخر ماه[۳۶]، اثر ژانویه[۳۷]، معمای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اثر عرضه اولیه سهام و… تحت عنوان استثناها در بازار، شبهات جدید را درباره فرضیه بازار کارا و نظریه قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و در کل، تئوری مالی مدرن مطرح کردند (هاگن ۱۳۸۵، ۸۰).
