در حال حاضر بسیاری از کشورهای در حال توسعه نیز به پیامدهای به کارگیری سیستم های نوین رایانه ای آگاه شده و برای تبدیل روش های سنتی خود به سیستم های پیشرفته نوین، تمایل بیشتری پیدا نموده اند(مدیسون ودارنتون، ۱۹۹۶).


کشور ایران نیز از این امر مستثنی نبوده و در این راستا در سال‌های اخیر سرمایه گذاری های زیادی در زمینه خرید تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری در ادارات دولتی انجام گردیده است.

ورود سیستم های اطلاعاتی به سازمان‌های کشور ایران به ویژه سازمان‌های دولتی ،همواره موفقیت آمیز و بدون دردسر نبوده است.

در بسیاری از موارد سیستم های ایجاد شده نتوانسته اند انتظارات بجا و نابجای متقاضیان(به خصوص مدیران) را برآورده سازند و همین عدم رضایت به هر حال باعث شده نه تنها مشکلات قبلی حل نشود، بلکه سیستم و سازمان دچار اختلال گردیده و علاوه بر صرف هزینه و وقت زیاد از کیفیت و بازدهی آن ها نیز کاسته شود.

اگر چه این مشکل در کشورهای پیشرفته نیز وجود دارد، ولیکن در کشورهای جهان سوم از جمله کشور ایران که دانش و فناوری اطلاعات سابقه طولانی نداشته و سیاست‌ها و استانداردهای رسمی نیز یا وجود ندارد ویا هنوز در مراحل اولیه و در حال شکل گیری می‌باشد، حادتر به نظر می‌رسد(قاضی زاده فرد، ۱۳۸۸).

اهمیت روز افزون فناوری اطلاعات وفرصتهایی که برای بخش دولتی فراهم می‌کند باعث شده اند که بسیاری از کشورها از جمله ایران هزینه های فراوانی را به کاربرد آن در سازمان‌های دولتی خود اختصاص دهند. پر واضح است که صرف هر گونه هزینه ای در این زمینه هنگامی کارا و اثر بخش خواهد بود که به عوامل پیش برنده و بازدارنده کاربرد این فناوری توجه شود.

این موضوع در بخش دولتی اهمیت بیشتری دارد چرا که در این بخش، فعالیت‌ها بسیار گسترده و متنوع هستند و تخصیص اعتبارات نیز به صورت متمرکز صورت می‌گیرد.

‌بنابرین‏ آگاهی از وضعیت سازمان‌های دولتی ازاین دیدگاه و چگونگی این عوامل در آن ها به بهبود فرایند و نتایج تخصیص اعتبارات مربوط به کاربرد فناوری اطلاعات کمک می‌کند(علیدوستی، ۱۳۸۴ ص۲).

فقر و ضعف اطلاعات موجب می شود سازمان ها و ادارات دولتی نه تنها تصویر درست و کاملی از آینده نداشته باشند، بلکه حتی نتوانند نقاط قوت و ضعف و وضع گذشته و موجود سازمان را درست و کامل بشناسند.

در نتیجه نه می‌توانند هدف گذاری صحیح بکنند و نه قادرند فعالیت‌های مناسبی را برای این سازمان ها طراحی نمایند و در نتیجه از منابع سازمان استفاده بهینه نخواهد شد.

از این رو می توان یکی از عمده ترین دلایل عدم کارایی و عدم موفقیت سیستم اداری ایران را تصمیم گیری ضعیف یا غلط و بی موقع مدیریت به علت عدم وجود اطلاعات کافی و مناسب دانست واین موضوع می‌تواند به دلیل اهمیت کافی قائل نشدن برای اطلاعات مناسب، دقیق، صحیح، قابل اعتماد، به هنگام و کامل باشد.

با وجود سرمایه گذاری های وسیع در حوزه فناوری اطلاعات، به دلایل گوناگون اطلاع دقیقی از حاصل این سرمایه گذاری ها در دست نیست اما شواهد نشان می‌دهد ناکامی در این سرمایه گذاری ها نسبت به توفیق در آن ها رایج تر بوده و در سطح سازمانی و ملی کارایی و اثر بخشی مورد انتظار از سرمایه گذاری در این زمینه به دست نیامده است (ادوارد، ۲۰۰۲).

لذا بررسی دلایل ناکامی سیستم اطلاعات مدیریت به منظور شناسایی موانع ‌و اتخاذ تمهیدات لازم جهت انجام اقدامات پیشگیرانه در جهت رفع موانع و باکم کردن اثر آن ها ضروری است.

از طرفی مطالعات نشان می‌دهد ناکامی در کاربرد فناوری اطلاعات، اقتضایی است به عبارت دیگر این ناکامی تابعی از شرایط کاربرد فناوری اطلاعات به شمار می رود. (Dehning and Richardson 2002) .

بدین معنی که موانع استقرار و به کارگیری سیستم اطلاعات مدیریت می‌توانند در حیطها و زمینه‌های گوناگون، متفاوت باشند.

به همین دلیل، این پژوهش به دنبال یافتن و تبیین چنین موانعی در محیط، اداره های کل و سازمان‌های دولتی استان ایلام و طراحی و تبیین مدلی برای آن ها‌ است. علاوه بر شناخت موانع به خودی خود، موضوع پژوهش شامل بررسی اهمیت این عوامل در این سازمان‌ها نیز می شود.

مطالعه جدول (۱-۱) نشان می‌دهد که تحقیقات پیشین انجام گرفته درایران در زمینه بررسی موانع پیش روی استقرار و به کارگیری سیستم اطلاعات مدیریت در قلمرو مکانی یک سازمان یا یک وزارتخانه خاص بوده، و یا در برخی موارد که بررسی کلیه ادارات دولتی مدنظر قرار گرفته است تمرکز تحقیق بر یک مانع خاص بوده و سایر موانع مورد بررسی قرار نگرفته اند.

در حالی که تحقیق حاضر در نظر دارد در کلیه سازمان ها و ادارات دولتیاستان ایلام همه موانع استقرار و به کارگیری سیستم اطلاعات مدیریت را شناسایی، دسته بندی و اولویت بندی نماید.

جدول (۱-۱). اطلاعات بخشی از تحقیق های انجام گرفته قبلی در زمینه موضوع تحقیق

ردیف

عنوان تحقیق

نام محقق

۱

مطالعه و بررسی سیستم اطلاعاتی مدیریت منابع انسانی وزارت جهاد سازندگی.

خدمتی(۱۳۷۱)

۲

طراحی و تبیین الگوی بررسی و تحلیل موانع انسانی در استقرار و به کارگیری نظام اطلاعات مدیریت(با تمرکز بر سازمان های دولتی ایران)

قاضی زاده فرد (۱۳۷۵)

۳

شناسایی موانع مرتبط با استقرار سیستم اطلاعاتی مدیریت در حوزه ستادی وزارت کشاورزی

استاد محمدی(۱۳۷۹)

۴

استلزامات و چالش های به کارگیری سیستم اطلاعات مدیریت در نظام ترویج و آموزش کشاورزی ایران

بدرقه (۱۳۸۹)

لازم به ذکر است که در کشور ایران به ویژه در ادارات دولتی، از سیستم های اطلاعات مدیریت با معنا و مفهومی که از (MIS) ^[۱]در کشورهای توسعه یافته رایج است استفاده نمی شود و معمولاً هر سیستم اطلاعاتی، حتی از انواع دیگر آن مانند (TPS) ^[۲]هاکه گزارش هایی را برای مدیران سازمان ها تهیه و ارائه می نمایند (MIS) تلقی و نام گذاری می‌شوند.

در صورتی که این سیستم ها تمام خصوصیات و ویژگی های یک (MIS) واقعی را ندارند. به همین صورت در ادارات دولتی استان ایلام نیز چون (MIS) به معنای واقعی آن کمتر وجود دارد و به نحوی سیستم های اطلاعات مدیریتی زیادی در سازمان ها شکل گرفته و از آن ها بهره گیری می شود، لذا کلیه این سیستم ها که در این ادارات ایجاد و به کارگیری می‌شوند را با مقداری اغماض (MIS) تلقی نموده و در این تحقیق از آن ها به عنوان (MIS) نام می بریم.

۳-۱-ضرورت و اهمیت انجام تحقیق

امروزه رشد روز افزون فناوری اطلاعات وتاثیر چشمگیر آن در افزایش بهره وری سازمان‌های دولتی و خصوصی در سطح جهان، حرکت جهانی را به سمت بهره گیری از انواع مختلف سیستم های اطلاعاتی به ویژه سیستم اطلاعات مدیریت (MIS)، موجب شده است که کشور ما نیز در مسیر این حرکت قرار گیرد.

این حرکت در داخل کشور پیش روی خود با تحولات، موفقیت ها، شکست ها، چالش ها و مقاومت های فراوانی مواجه بوده است.

سازمان های دولتی و خصوصی زیادی از (MIS) به عنوان یک ابزار خوب مدیریتی و مؤثر در امر تصمیم گیری بهره گیری نموده اند و سازمان های بیشتری هم در این فرایند از مزایای آن بی بهره ماندهاند (قاضی زاده فرد، ۱۳۸۸).