تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از ۸۵% از کارکنانی که با مشتریان در ارتباط هستند در خدمت درگیر شده اند.

(هاریس و آگبانا، ۲۰۰۲)شش فاکتور برجسته و مهم که روی کارشکنی درخدمت تاثیر دارند را مورد بررسی قرار داده‌اند. در این مطالعه آن ها متوجه شدند تمایل یک کارمند برای کارشکنی و خرابکاری ناشی از فرسودگی هیجانی است و خواست های یک کارمند برای باقی ماندن در جایگاه فعلی،آگاهی نظارتی ‌و ادراک کنترل فرهنگی به صورت معکوس رفتارها و روش های کارشکنی در خدمت را تحت فشار قرار می‌دهد . فرسودگی هیجانی را علت کلیدی تمایل کارمندان مرزهای تعیین شده برای کارشکنی در خدمت می دانند. تعارض میان فردی و گران باری نیز به عنوان فاکتور هایی مشاهده شده اند که فرد را به سمت فرسودگی سوق می‌دهد.

فرسودگی هیجانی زمانی وجود دارد که یک کارمند از نظر فیزیکی احساس خستگی کند و یا از نظر روانی و عاطفی تخلیه شده باشد (رایت و کراپانزانو،۱۹۹۸) چرا که آن ها منابع عاطفی کافی برای کنترل فشاری که مداوم با آن مواجه هستند را ندارند(لی^[۸۳] و آشفورد^[۸۴]؛۱۹۹۶) اگر یک سازمان پشتیبانی سازمانی را ارائه دهد سازمان این توانایی را خواهد داشت تا به کارمندان کمک کند با فشارها و چالش های مرتبط با کارشان کنار آیند(آیزن برگر^[۸۵]، هانتینگتون^[۸۶]، هاتکینسون^[۸۷]، سوآ^[۸۸]، ۱۹۸۹) تحقیقات نشان داده که ارائه پشتیبانی مناسب و کافی مقدار واکنش های روانی آزار دهنده را که ناشی از فشارها نسبت به محرک های تنش زا است را کاهش می‌دهد ( به نقل از ایزن برگر،۲۰۰۲)

با ارائه پشتیبانی سازمانی مناسب، کارمندان درک می‌کنند که پشتیبانی فیزیکی و عاطفی مورد نیاز برای مواجه با چالش ها و فشارهای مرتبط با کارشان را دارند. این فشارها شامل خستگی کارمند و اضطراب می‌باشد(رابلی^[۸۹]،۱۹۹۸).

اگر یک سازمان پشتیبانی کافی را ارائه و فراهم نکند کارمند متوجه می شود که آن ها منابع لازم را برای کامل کردن شغل وی ندارند واین موجب سطوح بالاتر فرسودگی هیجانی می شود.

به علت فرسودگی هیجانی، کارمند رفتار خود را تغییر می‌دهد، مانند رفتار کارشکنی در خدمت، که از این تغییر رفتار به عنوان راه و روشی برای نشان دادن نارضایتی خود از سازمان استفاده می‌کند. ‌به این دلیل، این احتمال وجود دارد که پشتیبانی سازمانی لحاظ شده یا درک شده به طور منفی با فرسودگی هیجانی در ارتباط باشد. به عبارت دیگر فراهم کردن و ارائه کردن سطح مناسبی از پشتیبانی سازمانی، فرسودگی هیجانی را در کارمندان کاهش می‌دهد و پشتیبانی سازمانی درک شده به طور منفی با فرسودگی هیجانی برخورد می‌کند. به کلام دیگر فرسودگی هیجانی تا حدی بین پشتیبانی سازمانی درک شده و کارشکنی در خدمت میانجی گری می‌کند. در کنار رابطه منفی فرض شده که بین پشتیبانی نظارتی لحاظ شده و فرسودگی هیجانی وجود دارد. اگر پشتیبانی نظارتی مناسبی برای کارکنان فراهم شود. سپس ناظر این توانایی را خواهد داشت که به کارکنان کمک کند تا با محرک های تنش زا و چالش های مرتبط با شغلشان درگیر شوند.

تحقیقات نشان داده است که پشتیبانی سازمانی می‌تواند اثرات منفی فرسودگی هیجانی کارمندان را به خاطر کنار آمدن با نیازهای شغلی بالا،کم و سبک کند.(باروچ ^[۹۰]، فلدمن ^[۹۱]،برونولو^[۹۲] بندیان^[۹۳]، اسچوارز^[۹۴]، ۲۰۰۲).

۲-۶ ) رویکرد های مختلف نسبت به فرسودگی :

۲-۶-۱): نظریه منابع بقا

این نظریه بیان می‌کند فرسودگی هیجانی زمانی اتفاق می افتد که افراد در رابطه با چیزهایی که برای آن ها با ارزش است احساس تهدید کنند(هالبس لبن^[۹۵]،بیوکلی^[۹۶] ،۲۰۰۴؛ هابفال^[۹۷]،۱۹۸۹). این تهدید می‌تواند به علت کاهش منابع عاطفی باشد یا زمانی ایجاد شود که تلاش های شخصی فرد نتایج موردانتظار را به دنبال نداشته باشد . منابع عاطفی به صورت زیر تعریف شده است: اهداف، ویژگی های شخصیتی، شرایط یا انرژی هایی که برای افراد ارزش محسوب می شود و یا به عنوان معنایی برای دستیابی ‌به این اهداف تلقی می شود(هابفال، ۱۹۸۹) به عنوان مثال کاهش منابع عاطفی زمانی اتفاق می افتد که کارمند در شرایط کار اضافی و فشار کاری مداوم قرار گرفته باشد(شیرون، ۱۹۸۹؛رایت وکراپانزانو، ۱۹۹۸) مثال دیگر از فرسودگی هیجانی زمانی است که یک کارمند زمان قابل توجهی را صرف کمک به کارمندان و ارباب رجوعان کند و هیچ توجه و مساعدتی از جانب آن ها به او نشود.فرسودگی هیجانی طولانی مدت باعث می شود کارکنان برای کنترل فشاری که با آن مواجه هستند احساس کنند آن ها به منابع ضروری بیشتری نیاز دارند (و آشفورد، ۱۹۹۶).

به طور کلی نظریه منابع بقا بیان می‌کند که ناظرانی که از کارکنان پشتیبانی و مراقبت می‌کنند، کارمندانی خواهند داشت که توانایی بهتری برای کنترل فشار و تنش های مرتبط با کارشان را دارند. کارکنانی که می‌توانند فشار کار را بهتر کنترل کنند. احساس فر سودگی هیجانی نمی کنند. زیرا آن ها درک خواهند کرد که منابع ضروری برای انجام کارشان را دارند. ‌بنابرین‏، فرض شده است که فراهم کردن پشتیبانی نظارتی،فرسودگی هیجانی کارکنان را کاهش می‌دهد.

پشتیبانی نظارتی لحاظ شده به صورت منفی با فرسودگی هیجانی برخورد می‌کند. به عبارت دیگر، فرسودگی هیجانی تا حدی بین پشتیبانی نظارتی و کارشکنی در کار میانجی گری می‌کند.

‌بر اساس نظریه منابع بقا، هر فرد برای انجام امور و وظایف محوله نیازمند منابع مختلف روانی، فیزیکی و اجتماعی است . در دسترس بودن هر یک از این منابع برای فرد از یک طرف ارزشمند و از طرف دیگر عاملی برای برآوردن تقاضاهای مطرح در نقش ها و وظایف شغلی اش است .بر اساس نظریه منابع بقا، احساس فشار و به دنبال آن در صورت دوام، فرسودگی در شرایطی به وجود می‌آید که فرد منابع لازم برای انجام وظایف محوله را نداشته باشد، یا موقعی که منابع بقای شغلی و فردی در افراد مورد تهدید قرارمی گیرد و سرانجام مواقعی که فرد سرمایه و نیروی زیادی را برای انجام کارها صرف می‌کند، ولی بازدهی و نتیجه، مورد انتظار وی نیست. از دیدگاه نظریه منابع بقا، وقتی شرایط فرد با تقاضای شغلی وی تناسب دارد، احتمال وقوع فرسودگی هیجانی در افراد به حداقل ممکن می‌رسد( به نقل از هالبس لبن، ۲۰۰۴).

۲-۶-۲) رویکرد بالینی ^[۹۸] :

ایجاد یک مدل تئوریکی باید در تئوری‌های دیگر زمینه داشته باشد.مفهوم فرسودگی پیش از آنکه به صورت تئوریکی به دست آید به شکل تجربی فراهم آمده است. فراد نبرگر^[۹۹] (۱۹۷۹) کسی بود که اولین بار به واژه به معنای امروزی آن اعتبار بخشیده ، وی فرسودگی را یک حالت خستگی و تحلیل رفتگی می‌داند که از کار سخت و بدون انگیزه و علاقه ناشی می شود. وی معتقد بود که سندرم فرسودگی خودش را به صورت علائم مختلف نشان می‌دهد که این علائم و شدت آن ها از یک شخص به شخص دیگر تفاوت دارد و آن معمولا یک سال بعد از ‌موقعی که شخص در یک اداره یا مؤسسه‌ کار می‌کند شروع می شود. اما اینکه چه گروهی از کارکنان بیشتر احتمال فرسودگی دارند ‌گروه‌های زیر را ذکر ‌کرده‌است:

الف- کارکنان و کارمندان فداکار و متعهد به سازمان و کار:

۲-۳-۳-۲-اعتماد شناختی :

اعتماد بر اساس خلق و خو رفتار ما را در مواردی خاص هدایت می‌کند و آن زمانی است که ما هنوز اطلاعاتی را درباره یک فرد یا مقامی خاص نداریم. با این وجود ما در نهایت به دانشی می‌رسیم که قابلیت اعتماد آن فرد را اندازه گیری می کند. قابلیت اعتماد به عنوان ویژگی‌ها و خصوصیاتی در یک منبع یا فرد مورد اعتماد تعریف می شود که اعتماد را بو جود می آورد . ( Bloemer et al 2013,p76)

در این دیدگاه اعتماد ما به وسیله شناختی که از منبع یا فرد ذیصلاح حاصل می‌کنیم به وجود می‌آید نه اعتمادی که از طریق شخصیت و خلق و خوی ما حاصل شود. در این راستا، اعتماد بر مبنای شناخت به وسیله سوابق فرد ذیصلاح هدایت می شود. اگر سوابق نشان دهند که فردی قابل اعتماد است می توان مقبولیت آن منبع را پذیرفت. اگر پیگیری سوابق فرد مد نظر مورد اعتماد بودن وی را نشان ندهد نمی توان اعتماد را تضمین نمود. تحقیقات نشان می‌دهند که ما سوابق یک فرد را جهت اعتماد به وی در سه بعد اندازه گیری می نمائیم که عبارتند از: شایستگی، شخصیت و خیرخواهی(همان منبع).

۲-۳-۳-۲-۱- شایستگی

اولین بعد قابلیت اعتماد شایستگی^[۸۱] است که به عنوان مهارت‌ها، توانائیها و حوزه هایی از تخصص تعریف می شود که یک مقام ذیصلاح را قادر به موفقیت در بعضی از زمینه‌های ویژه می کند. درباره فرایند تصمیم گیری که شما به هنگام انتخاب یک پزشک، وکیل یا یک مکانیک اتخاذ می کنید، بیاندیشید. واضح است اولین چیزی که در نظر می گیرید شایستگی می‌باشد، چون اگر این افراد چاقوی جراحی را از تیغ معمولی تشخیص ندهند، جرم را از غیر جرم باز نشناسند و میل دنده را از میل لنگ تمییز ندهند، شما به آنان اعتماد نخواهید کرد(Colquitt et al , 2010)..

۲-۳-۳-۲-۲- قابلیت اعتماد شخصیت

بعد دوم قابلیت اعتماد شخصیت یا خصیصه^[۸۲] می‌باشد و به عنوان ادراکی تعریف می شود که مقام ذیصلاح دارای مجموعه از ارزش‌ها و اصولی است که از نظر اعتماد کننده قابل قبول می‌باشد. هنگامی که به نظر می‌رسد که افراد مورد نظر دارای خصیصه و شخصیت معتبری هستند بدین معنی است که آن ها به کمال رسیده و بدون نقصان می‌باشند، یعنی نیات وانگیزه های پاکی داشته و صادق هستند. خصیصه همچنین گفتارها را به اعمال پیوند می‌دهد، بدین معنی که اولیای امور و مقامات ذیصلاح به قول خود پای بند هستند و آنچه را که می‌گویند بدان عمل خواهند کرد. متاسفانه در بررسی اخیر روشن شده است که در دیدگاه کارگران آمریکایی فقط ۲۰% از مدیران آن ها مطابق گفتارها و قولهایشان عمل می نمایند(همان منبع).

۲-۳-۳-۲-۳- قابلیت اعتماد حسن نیت

سومین بعد قابلیت اعتماد حسن نیت یا خیرخواهی^[۸۳] است و به صورت باوری تعریف می شود که منبع مورد نظر یا مقام ذیصلاح به دور از هر خودخواهی و انگیزه سودجویی در پی آن است که برای اعتماد کننده سودمند باشد. وقتی که مقامات اعتماد شونده به عنوان خیر خواه تلقی می‌شوند، این بدین معنی است که آنان باید مراقب کارکنان بوده و به آنان توجه نمایند و با آن ها خوب بوده و احساس وفاداری به آنان داشته باشند. ارتباط بین مربی- کار آموز مثال خوبی از خیرخواهی را در سر کار نشان می‌دهد. بهترین مربیان هرگز کاری نمی کنند که به کار آموزان خود ضرری به همراه داشته باشد. آن ها در مسیری حرکت می‌کنند که سودمند و مفید باشند، حتی اگر این کار به قیمت کاهش بهره وری خودشان تمام شده و به قطع شدن هر گونه پاداش مالی برای آنان بیانجامد. به طور واضح خیرخواهی در کنار شایستگی و خصیصه های خاص مجموعه ای از دلایل را شکل می‌دهند که به یک فرد ذیصلاح ویژه اعتماد شود(همان منبع).

۲-۳-۳-۳- اعتماد عاطفی

اگر چه شایستگی، خصیصه و خیرخواهی سه دلیل خوب برای اعتماد به یک مقام ذیصلاح را ارائه می‌کنند، سومین نوع اعتماد به طور واقعی ریشه در دلیل و استدلال ندارد. اعتماد عاطفی بیشتر جنبه احساسی دارد تا جنبه منطقی و عقلایی. با اعتماد بر مبنای عاطفه ما بدین دلیل اعتماد می‌کنیم که به شخص مورد نظر احساساتی را داریم؛ واقعاً آن ها را دوست داریم و به آن ها علاقه مندیم. این احساسات ما را ترغیب می کند که دیگران را مورد پذیرش قرار دهیم. به همین سادگی به آنان اعتماد می نمائیم چون آن ها را دوست داریم. اعتماد عاطفی به عنوان یک مکمل برای انواع اعتمادهای مطرح شده می‌باشد. شکل زیر انواع شکلهای اعتماد که در طول زمان می‌توانند در فرد ایجاد شوند را نشان می‌دهد. در ارتباطات جدید، اعتماد فقط بر گرایش و رغبت ذاتی ما به اعتماد بستگی دارد. در اکثر ارتباطات این گرایش ذاتی نهایتاًً با کسب دانش درباره شایستگی، شخصیت و حسن نیت یا خیر خواهی تکمیل می شود که در این راستا اطمینان بر مبنای شناخت موضوع مورد بحث است. در تعداد محدودی از ارتباطات یک پیوند احساسی ایجاد شده و احساسات ما را ‌در مورد فرد مورد اعتماد جهت پذیرش وی افزایش می‌دهد. این ویژگی‌ها به وسیله سرمایه گذاری متقابل و دو جانبه در زمان و هزینه توصیف و مشخص می شود، یک مفهوم از وابستگی عمیق و درکی به وجود می‌آید که طرفین اگر این ارتباطات از بین رود، احساس زیان می نمایند(Feizi and et al, 2012, p 2040).

اعتماد عاطفی محور

اعتماد شناختی محور

اعتماد بر اساس مشرب و خلق و خو

تعداد محدودی از ارتباطات

اکثریت ارتباطات

ارتباطات جدید

زمان

نمودار۲-۸- گونه های مختلف اعتماد در طول زمان

از این رو برترین ویژگی زندگی منتظران مهدی در غیبت صبرانه و پای فشردن در صراط تحقق جامعه و دولت آینه حق گریبان قران کریم پس از سوگند به عصر – که سصداق باند ان حضرت مهدی – علیه السلام در عصر دادگستری است – ایمان و عمل صالح و تواصی سفارش متقابل مؤمنان صالح به حق و صبرانه موجب فلاح و رستگاری نهایی معرفی می‌کند. و سهل انگاری دستی و انجام وظیفه های انسانی و اسلامی رایانه زیانکاری

۶- انتظار فرج

وظیفه بزرگ شیعه و در عصر غیبت کبری همانا انتظارگشایش وج می‌باشد امام علی بن ابیطالب علیه السلام در این بالا چنین فرمود.

( انتظردا و الفرج و لا تیا سوا من روح الله فان احب الا عمال ای الله عزوجل انتظار الفرج)

چشم به راه گشایش باشید و هرگز از لطف الهی نومید نشوید بی گمان برترین کارها نزد خدا امنتظار تشایش است.

شیعه علوی از غم ناگواری و دشواری هایی که تاریخ سرخ اش از آن آکنده است هماره شیعه امید را در جان و خانواده و جامعه اش روشن و فروزان نگاه داشته است و نسلی از پی نسلی در میان آتش وخون دربیم موج تکلیف انتظار را آموخته است. اگر نیک بنگریم از برکت انتظار شیعیان علوی، روح تعهد و مسولیت گرایی و حماسه آفرینی در میان اهل قبله بلکه ملت های ستمدیده و غیر مسلمان زنده گشته و آنان را به جنبش و دفاع از حقوقی انسانی و اجتماعی گزا خوانده است.

طول عمر امام زمان

موضوع طول عمر امام زمان (ع) نیز یکی دیگر از مسائل مهم و جالبی است که باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد و عدهای تصور می‌کنند موضوع عمر طولانی امام زمان مشکلترین مسائل مربوط به آن حضرت می‌باشد وحتی تا چندی پیش انرا یکی از موشوعات لاینحل می‌دانستند و می پنداشتند سوالی است که بدن پاسخ می ماند در صورتی که اتفاقا امروز با پیشرفت علم و در دسترس داشتن منابع و مدارک پر ارزش علی و تاریخی این موضوع جزءمسائل حل شده است و باید آن را یک حربه زنگ زده دانست .

امکان طول عمر از نظر عقل

باید از کسانی که درباره عمرهای طولانی اشکال می‌کنند و در وجود طویل العمر تردید نمایند پرسید مگر از نظر عقلی عمر طولانی محال است مگر عقل حدود مرزی عمر تعیین ‌کرده‌است از نظر عقلی چه اشکالی دارد که با وجود شرایط و برطرف ساختن موانع شخصی عمر طولانی کند ؟ کی گفته است عمر انسان و هر جاندار دیگری بغلان حد معین که رسید حتما خواهد مرد و پیش از آن زنده نمی ماند ؟ لازم به ذکر نیست که پاسخ این سوالات منفی است و طول عمر از نظر عقلی امری ممکن است زیرا از نظر عقل چنانچه ما بتوانیم عوامل و عللی که موچب پیری و مرگ آدمی است از میان ببریم ، را ه برای طول عمر طولانی و درقرنهای متمادی بارز است و اگر تا کنون نتوانستند این عوامل و علل را از میان ببرند دلیل نیست که ما عمرهای طولانی افرادی که تاریخ و قول آن را ثبت ‌کرده‌است انکار کنیم این مطلب از همان از همان روزگار که هنوز امام زمان بیش از صد سال نداشته است مورد اعتراض مخالفان شیعه بوده و دانشمندان ما به ادله عقلی و نقلی به آن ها پاسخ داده‌اند

دانشمند گرانقدیر شیعه شیخ صدوق افزون از ده قرن پیش در (کماالدین ) و نیز شیخ طوسی در کتاب «غیبت )) راجع ‌به این موضوع بحث طولانی نموده و ازجمله شیخ طوسی می‌گوید : مخالفان ما می‌گوید امتداد زمان و زیادی سن موجب پیری و نقص بدن آدمی می شود ولی این صحیح نیست و همیشه چنین نمی باشد . آری معمول این است که امتداد زمان و زیادی سن عامل پیری و نقض آدمی باشد محلی خداوند این قدرت را هم دارد که (روی مصالحی ) این وضع را تغییر دهد چون این مطلب روشن شد می گوییم عمرهای طولانی امان پذیر است و از نظر عقلی محال نمی باشد . ما قبلا جماعتی را نام بریم (در کتاب غیبت ) که با عمر طولانی و زیادی سنشان تغییر نکردند ……

دانشمندی عالیقدر دیگر ما سید مرتضی استاد شیخ طوسی در کتاب «غرردر)۹بحث جامعی در همین زمینه دارد و از جمله می نویسد پیری زیادی سن و نقض بنیه که به واسطه طول زمان روی می‌دهد چیزی نیست که حتی باید پدید آید طولعمر امری ممکن است و محال نمی باشد . کسی که آن را محال می‌داند معتقد است که استمرار حیات شخص زنده فباید از طبیعت و نیروی خودروی باشد و ‌بنابرین‏ محال است که دوام داشته باشد ، ولی به نظر ما اگر اینان آن را نسبت به خدایی می دانند که دست تصرف وی در همه امور باز است دیگر آن را محال نمی دانستند . ‌بنابرین‏ محال است که دوام داشته باشد ، ولی به نظر می‌رسد ما اگر اینان امتدا آن را نسبت به خدائی می‌دادند که دست تصرف وی در همه امور باز است . دیگر ان را محال نمی دانستند . ‌بنابرین‏ اشکال طول عمر از نظر عقلی کاملًا بی اساس است و پایه استواری ندارد .

بخش پنجم

انتظار فرج

انتظار ویرانگر

برداشت قشری از مردم از مهدویت و قیام و انقلاب مهدی موعود این است که صرفا ماهیت انفجاری دارد، فقط و فقط از گسترش و اشاعه و رواج ظلما و ‌تبعیض‌ها و ‌اختناق‌ها و حق کشیها و ‌تباهی‌ها ناشی می شود، نوعی سامان یافتن است که معلول پریشان شدن است.

آن گاه که صلاح به نقطه صفر برسد، حق و حقیقت هیچ طرفداری نداشته باشد، باطل، یکه تاز میدان گردد، جز نیروی باطل نیروئی حکومت نکند، فرد صالحی در جهان یافت نشود، این انفجار رخ می‌دهد و دست غیب برای نجات حقیقت- نه اهل حقیقت زیرا حقیقت طرفداری ندارد- از آستین بیرون می‌آید علیهذا هر اصلاحی محکوم است، زیرا هر اصلاحی یک نقطه روشن است. تا در صنحه اجتماع نقطه روشنی هست دست غیب ظاهر نمی شود؛ بر عکس، هر گناه و هر فساد و هر ظلم و هر تبعیضی و هر حقکشی، هر پلیدیی به حکم این که مقدمه صلاح کلی است و انفجار را قریب الوقوع می‌کند رواست زیرا«الغایات تبرر المبادی» هدفها وسیله های نامشروع را مشروع می‌کنند. پس بهترین کمک به تسریع در ظهور و بهترین شکل انتظار، ترویج و اشاعه فساد است.

اینجا است که گناه هم فال است و هم تماشا، هم لذت و هم ‌کام‌ جویی وهم کمک به انقلاب مقدس نهایی. اینجا است که این شعر مصداق واقعی خود را می‌یابد:

در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد

طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد

این گروه تبعا به مصلحان و مجاهدان و آماران به معروف و ناهیان از منکر با نوعی بغض و عداوت می نگرند، زیرا آنان را از تأخیر اندازان ظهور و قیام مهدی موعود(عج) می شمارند. بر عکس، اگر خود هم اهل گناه نباشند در عمق ضمیر و اندیشه با نوعی رضایت به گناهکاران و عاملان فساد می نگرند زیرا اینان مقدمات ظهور را فراهم می نمایند.

شبه دیالکتیکی

این نوع از برداشت از آن جهت با اصلاحات مخالف است و فسادها و ‌تباهی‌ها را به عنوان مقدمه یک انفجار مقدس، موجه و مطلوب می شمارند باید«شبه دیالکتیکی» خوانده شود. با این تفاوت در تفکر دیالکتیکی، با اصلاحات از آن جهت مخالفت می شود و تشدید نابه‌سامانیها از آن جهت اجازه داده می شود که شکاف وسیع تر شود و مبارزه پیگیرتر و داغ تر گردد، ولی این تفکر عامیانه فاقد این مزیت است، فقط به فساد و تباهی فتوی می‌دهد که خود به خود منجر به نتیجه مطلوب بشود.

بدیهی است لازم افزایش درآمد مذکور، افزایش هزینه­ ها خواهد بود. اگر چه ممکن است موجب ضرر موقوف علیه فعلی شود ولی مصلحت موقوفه و بطون لاحقه انجام این هزینه را ایجاب می­ نماید و این از اختیارات متولی است.

گفتار دوم: تقسیم منافع و عایدات مال موقوفه

از دیگر وظایف متولی تقسیم منافع و عایدات مال موقوفه است. واقف می‌تواند سهم موقوف علیهم را به تساوی یا تفاوت قرار دهد. به طور کلی در تقسیم منافع باید به نظر واقف رجوع کرد.

ماده۸۷ قانون مدنی در این زمینه بیان می­دارد: «واقف می‌تواند شرط کند که منافع موقوفات ما بین موقوف‌علیهم به تساوی تقسیم شود یا به تفاوت و اینکه اختیار به متولی یا شخص دیگری بدهد که هر نحو مصلحت می­داند تقسیم کند.»

اختیار واقف در نحوه، تقسیم منافع و تعیین تکلیف راجع به آن مورد قبول اکثریت فقها و اساتید حقوق می‌باشد.^[۱۶۷]

حال این سوال مطرح می‌شود که در صورتی که واقف راجع به نحوه تقسیم منافع بین موقوف علیهم سکوت نماید حدود صلاحیت و اختیار متولی تا چه حد است؟آیا می‌تواند هر گونه که مصلحت بداند منافع را بین موقوف علیهم تقسیم کند؟ یا اینکه باید سهم هر یک از موقوف علیهم را برابر قرار دهد؟

در پاسخ ‌به این سوال به نظر می­رسد باید بین وقف عام و خاص قائل به تفکیک شد.^[۱۶۸]

در وقف عام که منظور واقف بهره­ مندی قشر و طبقه خاصی از اجتماع است که معمولاً تعداد آنان نامعین و زیاد است مانند فقرا، دانشجویان تهران و … در صورتی که تعدادی از آن ها بهره­مند و منتفع شوند منظور واقف حاصل گردیده است. ‌بنابرین‏ تقسیم منافع در وقف عام به نظر متولی است هر آنچه که مصلحت می­داند می ­تواند عمل کند.

ولی در وقف خاص که تعداد موقوف علیه محدود و مشخص می­باشند سکوت واقف ظاهر بر برابری آن ها در منافع موقوفه است چه آنکه ترجیح یکی بر دیگری دلیل می­خواهد و ظاهر از سکوت واقف این است که همه را برابر می­داند.

بعضی از فقها قائل بر برابری موقوف علیهم از منافع در وقف عام و خاص هستند. در توجیه نظر فوق اینکه اولاً در وقف عام تعداد موقوف علیهم مشخص نیست ، ثانیاًً در صورتی که تعداد آن ها نیز معلوم باشد تقسیم منافع بر تعداد آن ها گاهاً سبب اتلاف می‌شود. مثلاً هر گاه موقوف علیهم دویست هزار نفر باشند ومنافع موقوفه سیصد هزار تومان ،تقسیم برابر منافع موقوفه در واقع اتلاف آن است چرا که سهم هر یک آنچنان کم می‌شود که قابلیت مالی ندارد.

با وجود این در مواردی که از اوضاع و احوال چنین بر می‌آید که در وقف عام موقوف علیهم به طور مستقیم می ­توانند از منافع وقف استفاده کنند نمی­ توان انتفاع را موکول به جمع‌ آوری و تقسیم منافع از سوی متولی کرد. برای مثال هر گاه درخت گردویی در معبر عموم وقف شود که رهگذران از میوه آن و یا از سایبان آن استفاده کنند، انتفاع از آن نیاز به اذن متولی یا حاکم ندارد.^[۱۶۹]

گفتار سوم: اجاره دادن مال موقوفه

از دیگر وظایف متولی اجاره دادن موقوفه است. متولی به عنوان نماینده شخصیت حقوقی وقف می‌تواند مال موقوفه را در صورت مصلحت وقف به اجاره واگذار نماید تا عوایدی تحصیل و در مصارف مقرر به مصرف برساند.^[۱۷۰]

در خصوص تعیین مدت اجاره هر گاه واقف سکوت کرده باشد متولی می ­تواند مال موقوفه را به هر مدت که صلاح بداند به اجاره واگذار نماید. اگر چه از عمر متولی یا موقوف علیهم تجاوز نماید و متولی لاحق نمی­تواند آن را بر هم زند، زیرا اداره موقوفه به عهده متولی است و تشخیص مصلحت را واقف به نظر او گذارده است. لذا نفوذ عقد اجاره محدود به مدت تصدی یا عمر متولی نخواهد بود. زیرا او به نمایندگی از طرف شخصیت حقوقی وقف این کار را انجام داده است نه به عنوان موقوف علیهم و مالک منافع. ‌بنابرین‏ تنها در صورتی که ثابت گردد که صلاح موقوفه یا موقوف علیهم در اجاره رعایت نشده است موقوف علیهم یا متولی لاحق می‌تواند از دادگاه صالحه بطلان آن اجاره را بخواهد. که این امر از مفهوم مخالف ماده ۴۹۹ قانون مدنی که بیان می­دارد: «هر گاه متولی با ملاحظه صرف وقف، مال موقوفه را اجاره دهد اجاره با فوت او باطل نمی­گردد.» استنباط می­گردد.

واضح است هر گاه واقف مدت اجاره را معین کرده باشد مثلاً شرط کرده باشد که مدت اجاره از یکسال بیشتر نباشد متولی باید از مفاد وقفنامه و شرط واقف پیروی نماید. در عین حال متولی می‌تواند با اجاره ده ساله در ده عقد جداگانه هر کدام را برای یکسال با مال الاجاره مستقل به یک نفر واگذار کند ^[۱۷۱].

حال این سوال مطرح است که آیا موقوف علیهم می‌توانند موقوفه را اجاره دهند؟

اجاره دادن موقوفه حق متولی است نه موقوف علیه، زیرا کسی می‌تواند موقوفه را اجاره دهد که ولایت بر وقف دارد. حال در صورتی که واقف موقوف علیهم را به عنوان متولی قرارداده باشد در این حالت آنان می‌توانند موقوفه را اجاره دهند.

‌در مورد موقوف علیهم آنچه به آنان تعلق دارد حق انتفاع از موقوفه است. چرا که آن ها مالک منافع نیستند و تنها حق انحصاری دارند که محدود به مدت عمر آنان است و آنچه که به موقوف علیهم می­رسد مرتبه­ای پایین­تر از مالکیت نیست .نسل بعد از موقوف علیهم نیز همین حق را از واقف تلقی کرده‌اند . پس اولاً اجاره وقف از سوی اینان در واقع انتقال حق انتفاع به مدت معین ‌یا به مدت عمر است نه اجاره حقیقی، ثانیاًً چون این حق مانند مالکیت استمرار ندارد و با فوت موقوف علیهم از بین می­رود اجاره برای مدتی بیش از زمان حق غیر نافذ است و نسل بعد از موقوف علیهم می‌تواند انتقال حق خویش را اجاره دهد یا رد کند.^[۱۷۲]

مسئله ای که در اینجا قابل طرح است این است که ؛ وفق ماده ۱۰ قانون اوقاف، ثبت معاملات راجع به عین منافع موقوفه و حبس و ثلث و نذری که منافع آن ها به طور دائم و یا در مدتی که کمتر از ده سال نباشد و برای مصارف عامه تخصیص داده شده ، در دفاتر اسناد رسمی موکول به موافقت سازمان اوقاف است ؛ یعنی در واقع سازمان اوقاف در این خصوص نوعی نظارت استصوابی دارد .حال سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا متولی اوقاف خاص می‌تواند بدون اجازه اوقاف ملک وقفی را اجاره دهد ؟در پاسخ ‌به این سؤال باید گفت : همان‌ طور که در ماده ۱ قانون اوقاف آمده است ، اداره اوقاف نسبت به موقوفات عام و به منظور حفظ و بقای موقوفه و عمل به وقف، مطابق نظر واقف وظایفی داشته و همواره در این مورد موظف و مسئول است . لیکن در موقوفات خاص ، اختیار اداره موقوفه بر عهده متولی بوده و اداره اوقاف دخالتی نمی‌کند مگر اینکه ثابت شود متولی بر خلاف غبطه و مصلحت موقوفه اعمالی انجام می‌دهد که برای بقای موقوفه مضر و عمل بر خلاف نظر واقف باشد . مثلاً ‌اگر قرارداد اجاره به مبلغ ناچیز و به صلاح موقوفه نباشد ، در اینجا است که اداره اوقاف به جهت رعایت غبطه و مصلحت موقوفه وارد عمل می‌شود و می‌تواند تقاضای ابطال قرارداد اجاره را بنماید . به عبارت دیگر اداره اوقاف تنها در چنین مواردی در اداره اوقاف خاص موظف به دخالت بوده و حسب مورد اقدام قانونی را معمول می‌دارد ^[۱۷۳].

بخش دوم: وظایف و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه

مبحث نخست : تصدی و نظارت بر امور موقوفات

این پیش‌بینی بیانگر انتظارات مدیریت ‌در مورد رویدادهای آتی است که ممکن است به وقوع بپیوندند. ‌بنابرین‏ دقت این پیش ­بینی برای سرمایه گذاران حائز اهمیت است؛ زیرا تصمیم گیری سرمایه ­گذاران (‌در مورد خرید، فروش و یا نگهداری سهام) بر مبنای این اطلاعات است. ‌بنابرین‏ خطای پیش‌بینی سود عامل مهمی در عملکرد بازار ثانویه است.

نرخ بازده داخلی^[۲۳]

طبق تعریف نرخ بازده داخلی (IRR) معادل نرخ سودی است که سرمایه گذار می‌تواند با سرمایه‌گذاری در یک طرح به دست آورد. در واقع طرح مشابه یک بانک عمل نموده و به سرمایه‌گذاری که در آن سپرده گذاری می کند، با یک نرخ سود که همان IRR است از محل درآمد سالیانه سود ارائه می کند. شاخص IRR از جمله پرکاربردترین شاخص‌های مالی است که می توان با بهره گرفتن از آن توجیه پذیری مالی طرح را در مقایسه با شرایط معمول سرمایه‌گذاری در کشور و آن صنعت خاص به دست آورد. محاسبه شاخص IRR برای یک طرح در ارتباط تنگاتنگ با فرمول محاسبه شاخص NPV می‌باشد. ‌بر اساس نمودار NPV نسبت به نرخ تنزیل، شاخص نرخ بازده داخلی محل تلاقی نمودار با محور افقی می‌باشد. لذا شاخص IRR نرخ تنزیلی است که به ازاء آن نرخ تنزیل، شاخص NPV طرح معادل صفر گردد. فرمول محاسبه شاخص IRR به صورت زیر می‌باشد.

نرخ بازده داخلی تعدیل شده^[۲۴]

به نرخ واقعی بازده داخلی با لحاظ نرخ سرمایه‌گذاری مجدد گویند. یکی از اشکالات بزرگ در محاسبه نرخ بازده داخلی یا IRR این حقیقت است که در این محاسبات نرخ سرمایه‌گذاری مجدد برای وجوه دریافت شده سود (یا کوپن ها در اوراق قرضه) مساوی نرخ بازده داخلی لحاظ شده است. در محاسبات نرخ بازده داخلی تعدیل شده فرض بر آن است که وجوه دریافتی سود با نرخ سرمایه‌گذاری دیگری (معمولا نرخ هزینه موزون پول شرکت) مجدداً سرمایه‌گذاری می شود که این عدد نرخ واقعی تری را برای بازده سرمایه‌گذاری و تخمین سود پروژه نشان خواهد داد. (ایجیری،۱۹۹۸).^[۲۵]

اهرم مالی^[۲۶]

با ایجاد بدهی مدیران ملزم به پرداخت جریان‌های نقدی آتی می‌شوند و این امر از جریان نقد در دسترس که می‌تواند به اختیار مدیریت هزینه شود، می‌کاهد و متعاقباً از هزینه نمایندگی جریان‌های نقد آزاد نیز می‌کاهد و اثر کنترلی دارد. در نتیجه، شرکت‌های با اهرم مالی پایین، کمتر مشمول نظارت و کنترل هستند که به مدیریت اختیار بیشتری اعطا می‌کند. همچنین اهرم مالی نشان دهنده میزان استفاده از بدهی‌ها در ساختار سرمایه شرکت است و از طریق تقسیم کل بدهی‌ها به کل دارایی‌ها محاسبه می‌گردد (رسائیان، ۱۳۸۹، ۱۲۵).

مفهوم کلیدی این واژه، نسبت اهرمی یا عامل اهرمی می‌باشد. اهرم، نسبت ارزش کل بدهی به کل دارایی یا ارزش به ازای بدهی به کل ارزش بازار شرکت می‌باشد. منظور از کل دارایی‌ها می‌تواند، ارزش دفتری دارایی‌ها و یا ارزش بازار باشد که به طور روز افزون در تئوری پیشرفته مالی مورداستفاده قرار می‌گیرند.

نسبت اهرمی معیاری برای اندازه‌گیری ساختار سرمایه می‌باشد که چقدر در این ساختار سرمایه از بدهی استفاده شده است. به شرکتی که از این اهرم استفاده کند (بدهی داشته باشد) شرکت اهرمی و شرکتی که از اهرم استفاده نکند (بدهی نداشته باشد) شرکت غیر اهرمی گفته می‌شود (کنعانی، ۱۳۸۴، ۳۱).

اندازه شرکت^[۲۷]

شرکت‌های بزرگ نسبت به شرکت‌های کوچک از نظر سیاسی حساس‌تر هستند. نوسانات مثبت با اهمیت سود در شرکت‌های بزرگ ممکن است سبب افزایش تردید ‌در مورد سود انحصاری گردد. به عبارت دیگر، افزایش قابل توجه در سود شرکت‌های بزرگ ممکن است این گمان را پدید آورد که این شرکت‌ها با بهره گرفتن از قدرت انحصاری خود سود را افزایش داده‌اند. از سوی دیگر، نوسانات منفی با اهمیت سود در شرکت‌های بزرگ ممکن است سبب نگرانی ‌در مورد ورشکستگی احتمالی گردیده و تصویر شرکت را در محیط تجاری که در آن فعالیت می‌کند خراب نماید. همچنین نوسانات قابل توجه در سود شرکت‌های بزرگ، احتمال ایجاد هزینه های سیاسی ناخواسته نظیر تقاضای افزایش دستمزد توسط کارکنان شرکت، محدودیت‌های مهارکننده توسط دولت را افزایش دهد. ‌بنابرین‏، شرکت‌های بزرگ انگیزه بیشتری برای گزارشگری سود دارند. که از طریق لگاریتم طبیعی دارایی‌های شرکت قابل محاسبه می‌باشد. بسیاری از تحقیقات تجربی، ثابت ‌کرده‌است که بازده سهام شرکت‌های کوچک از بازده سهام شرکت‌های بزرگ، بیشتر است. هر قدر شرکتی کوچک‌تر باشد، میزان ریسک سهام آن بیشتر شده و از این رو بازده مورد انتظار سرمایه­ گذار افزایش می‌یابد. بدین ترتیب انتظار می‌رود بین عملکرد شرکت و اندازه شرکت رابطه معنی­داری وجود داشته باشد. در این تحقیق اندازه شرکت از طریق میزان فروش محاسبه می‌شود. دلیل انتخاب فروش به عنوان دلیلی برای اندازه به خاطر ارتباط آن با عملکرد بوده است شرکت‌های بزرگ گرایش بیشتری به متنوع ساختن ساختار سرمایه خود دارند، لذا دارای قدرت ریسک پذیری بالایی هستند و کمتر در معرض خطر ورشکستگی می‌باشند. در نتیجه انتظار می‌رود شرکت‌های با اندازه و حجم وسیع‌تر حوزه فعالیت خود را توسعه داده و توانایی اخذ وام بیشتری داشته باشند لذا انتظار می‌رود ساختار سرمایه شرکت‌های بزرگ از میزان بدهی بیشتری برخوردار باشد (فرانک و گویان^[۲۸]، ۲۰۰۹، ۳۴).

مبانی تجربی تحقیق

پژوهش‌های داخلی