می‌باشد. نحوه محاسبه استهلاک در شرکت‌های مختلف به یک شکل نبوده به همین دلیل شرکت‌ها نرخ‌ها و روش‌های مختلف از میان روش‌های مجاز را جهت محاسبه استهلاک دارایی‌ها به کار می‌گیرند اما اساساً هزینه استهلاک متکی‌بر ترکیب دارایی‌ها آن مرحله عمر مفید آن می‌باشد. محققان تجربی از مدل جونز در جهت محاسبه تأثیرات این گونه ملاحظات استفاده نموده‌اند که با بهره گرفتن از تحلیل سری‌های زمانی شرکت و یا تحلیل مقاطع کوتاه‌مدت یک صنعت صورت می‌گیرد. روش سری‌های زمانی^[۳۸]، با تحلیل زمانی کوتاه‌مدت^[۳۹] برای دستیابی داده ها مواجه می‌باشد و اختلاف زمانی را در نسبت و میزان اقلام تعهدی، رد می‌کند.

روش مقطع کوتاه‌مدت- از سویی دیگر- اختلافات اساسی میان شرکت‌هایی که دارای صنایع یکسان هستند، رد می‌کند. جیانمینگ^[۴۰] از طریق ایجاد سه متغیر برای محاسبه تأثیر اختلاف در شرکت و اختلاف درون شرکتی در مانده سرمایه در گردش ابتدای دوره غیرعادی^[۴۱]، نسبت سرمایه در گردش^[۴۲] و نرخ استهلاک^[۴۳]، از مدل جونز، سخن به میان می‌آورد. این روش اجازه می‌دهد تا این مدل بتواند اختلافات سیستماتیک^[۴۴] را در اقلام تعهدی^[۴۵]، هم در شرکت‌های مختلف و هم‌دوره های زمانی مختلف، بهتر تصرف و دستیابی نماید. برای بررسی تأثیر این ارزیابی‌ها، از مقایسه جامعی برای اقلام تعهدی غیرمنتظره ایجاد شده توسط مدل مفروض و مدل‌های موجود، استفاده نموده است. ابتدا، ‌به این نتیجه دست یافته است که مدل ارائه شده دارای قابلیت پیش‌بینی خارج از نمونه و بالاتر بوده و قابل مقایسه با مدل‌های موجود اقلام تعهدی، می‌باشد. دوم- با بهره گرفتن از چندین مدل، اظهار داشته است که اقلام تعهدی غیرمنتظره ایجاد شده از مدل فرضی، دارای قدرت بالاتر و بهتری در آزمون مدیریت سود، می‌باشد. در سرانجام، بیان داشته است که اقلام تعهدی غیرمنتظره^[۴۶] در مدل پیشنهادی ارتباط منفی‌تری با قابلیت دستیابی بهتر به میانگین نسبت به اقلام تعهدی ایجاد شده از طریق مدل جونز چیا درآمد آینده، مرتبط می‌باشد. همانند یک شاخص، توانایی مدل‌های مختلف را در پیش‌بینی نمونه های خارج از محدوده، مقایسه نموده است. زمانی که پیش‌بینی اقلام

تعهدی، به طور ویژه‌ای مورد استفاده مستقیم قرار نمی‌گیرد، عدم توانایی پیش‌بینی خارج از نمونه، بیانگر شکست یک مدل در راستای پیشرفت و دستیابی به قدرت محرکه اقتصادی اقلام تعهدی می‌باشد. مدل فرضی بیانگر بهبود و پیشرفت عمده‌ای در جایگزینی پیش‌بینی خارج از نمونه، می‌باشد. در سال‌های ۱۹۹۷- ۲۰۰۷ مدل جونز و مدل تعدیل‌شده جونز به طور جداگانه به تخمین هر صنعت و ترکیب هر سال پرداخت که نمونه خارج از محدوده ۳۸% و ۴۹% نشان می‌دهد. مدل پیشنهادی، بر طبق برگشت هزینه در مقطع کوتاه‌مدت، تخمین زده شده و نمونه خارج از محدوده را برای R²، ۱۷% نشان می‌دهد. این اختلاف در مدل تعدیل شده جونز، که از رشد درآمد نقدی به جای رشد درآمد، استفاده می‌کند، مشابه بوده و توانایی بهتر این مدل را در پیش‌بینی نمونه خارج از محدوده را دارا می‌باشد. اقلام تعهدی غیرمنتظره در مدل پیشنهادی نشانگر واریانس و اختلاف کمتری بوده و ‌بنابرین‏، دارای قدرت بیشتری در آزمون مدیریت سود می‌باشد. برای تشریح سودمندی و تأثیر اقلام تعهدی غیرمنتظره از طریق مدل پیشنهادی در آزمون مدیریت سود، جیانمینگ چندین نمونه مختلف را ارائه ‌کرده‌است.

اول با بهره گرفتن از روش نمونه تصادفی طبقه‌بندی شده نشان داده است که اقلام تعهدی غیرمنتظره در مدل پیشنهادی کمتر از موارد مربوط به مدل جونز دارای اشتباه کمتر و اعتبار بیشتری و مفهوم اشتباه در آزمون مدیریت سود، می‌باشد. در آزمون دوم، به مقایسه اقلام تعهدی غیرمنتظره شرکت با درآمد مثبت و یا صفر و شرکت‌هایی با درآمد منفی پرداخته و نشان داده است که اقلام تعهدی غیرمنتظره در مدل پیشنهادی نشانگر قدرت بیشتری در آزمون مدیریت سود، می‌باشد. در آزمون سوم، به مقایسه اقلام تعهدی غیرمنتظره شرکت‌هایی با ارائه سهام فصلی و یا بدون آن پرداخته که نتایج حاصله بیانگر آن است که اقلام تعهدی غیرمنتظره در مدل پیشنهادی، دارای انحراف کمتر و قدرت بیشتری بوده که منجر به ایجاد نتایج مهم و عمده‌ای می‌گردد. در اعتبارسازی مدل پیشنهادی، به مقایسه کارایی اقلام تعهدی غیرمنتظره در مدل‌های مختلف و پیچیدگی‌های آن‌ ها در پیش‌بینی درآمد، پرداخته است. در پایان جیانمینگ ‌به این نتیجه دست یافت که مدل پیشنهادی ایشان دارای قابلیت بهتر در آزمون مدیریت سود می‌باشد.

۲-۶-۲ خلاصه‌ای از بررسی‌های مربوط به مدل‌های موجود اقلام تعهدی:

در این بخش، خلاصه‌ای از مدل‌های موجود اقلام تعهدی را ارائه می‌گردد. این مدل‌ها در دو مقوله، سازماندهی می‌شوند:

۱٫ مدل‌هایی که کاملاً منطبق بر الگوهای سری زمانی اقلام تعهدی می‌باشند:

۱٫ ۱٫ مدل گروه تصادفی؛

۱٫ ۲٫ مدل میانگین برگشت اقلام تعهدی.

۲٫ مدل‌هایی که شامل متغیرهای افزوده می‌گردند.

۲٫ ۱٫ مدل جونز:

۲٫ ۲٫ مدل اصلاح‌شده جونز؛

۲٫ ۳٫ مدل تعدیل‌شده جونز؛

۲٫ ۴٫ مدل (KS) کانگ- سیوارامکریشنن.

تحقیقات صورت گرفته در خصوص مدل‌های اقلام تعهدی از طریق چندین مسیر صورت گرفته است. به عنوان مثال به نظریات یاری و رونن (۲۰۰۵)، می‌توان مراجعه نمود. ۱) قیمت بازار در اقلام تعهدی غیرمنتظره، موضوعی جالبی در مطالعات اخیر می‌باشد. ۲) اقلام تعهدی غیرمنتظره، اغلب به صورت بررسی کیفیت حسابداری در راستای ارزیابی مدیریت شرکت، استفاده می‌شوند. ۳) مدل‌های اقلام تعهدی، به طور گسترده‌ای برای بررسی و آزمون مدیریت سود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. اقلام تعهدی اختیاری به صورت مدرکی از گرایش شرکت‌ها و مؤسسات در ایجاد تدابیر مربوط به درآمد، که به دلیل نسبت رقابت می‌باشد بر تصمیمات قانونمند دولت نفوذ و تأثیرگذار می‌باشد. محققان، دریافتند که مدیران به دستکاری و تدبیر در درآمد در دوران رکود و تورم پرداخته تا با بهره گرفتن از آن قیمت سهام را تحت تأثیر قرار دهند. اقلام تعهدی غیرمنتظره در روش تقسیم‌بندی کشف و بازیابی تقلب در حسابداری، مورد استفاده قرار می‌گیرد. ۴) اقلام تعهدی که نشانگر ساختار اولین سیستم حسابداری می‌باشد، ‌تامین کننده اطلاعات مفیدی برای پیش‌بینی درآمد می‌باشند. جداسازی اقلام تعهدی به اجزاء مورد انتظار و غیرمنتظره در بهبود و گسترش صحت پیش‌بینی درآمد، مؤثر می‌باشد. مدل‌های اولیه و ماهیت تعهدی، از خواص اقلام تعهدی در سری‌های زمانی، بهره می‌جوید. مبنای اصلی مدل جونز در راستای مشارکت در وابستگی اقلام تعهدی در زمینه درآمد فروش هم زمان، سرمایه ها و دارایی‌های ثابت شرکت می‌باشد. شماری از محققان ویژگی‌های مختلف مدل جونز را اصلاح نموده و آن را با مدل جونز مطابقت داده‌اند. سویینی دچووسولان (۱۹۹۵)، مدل اصلاحی جونز را پیشنهاد داده و از آن برای بررسی و تحقیق در تقلب‌های حسابداری استفاده نمودند. تسوی، بارتو، لایز (۲۰۰۱) به ارزیابی مقطعی کوتاه‌مدت و سری‌های زمانی مدل جونز، ‌بر اساس نظریات مربوط به تداوم فعالیت و بقای حسابرسان شرکت، پرداخته‌اند.

۲-۷-۲-۱ طرحواره ی وابستگی / بی کفایتی^[۷۴] :

اعتماد به اینکه فرد نمی تواند مسئولیت ها روزمره را (مثل مراقبت از دیگران ، حل مشکلات روزانه، قضاوت خوب ، از عهده ی تکالیف جدید بر آمدن و تصمیم گیری صحیح) بدون کمک قابل ملاحظه دیگران در حد قابل قبولی انجام دهد. این حالت ، اغلب به صورت درماندگی افراطی و حالت انفعالی ظاهر می شود.

۲-۷-۲-۲ طرحواره آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری^[۷۵] :

ترس افراطی از اینکه فاجعه ای نزدیک است و هر لحظه احتمال وقوع آن وجود دارد و اینکه خود فرد نمی تواند از آن جلوگیری کند. این افراد از چنین فجایعی می ترسند : ۱- پزشکی( مانند بروز حملات قلبی، ابتلا به بیماری ایدز). ۲- هیجانی( مانند دیوانه شدن، از دست دادن کنترل). ۳- محیطی (مانند وقوع تصادف ها، جنایت ها و بلایای طبیعی).

۲-۷-۲-۳ خود تحول نیافته/ گرفتار^[۷۶] :

ارتباط عاطفی شدید و نزدیک بیش از حد با یک یا چند نفر از افراد مهم زندگی اغلب والدین، به قیمت از دست دادن فردیت یا رشد اجتماعی طبیعی مشاهده می شود این بیماران سخت معتقدند که حداقل یکی از افراد این رابطه نمی توانند بدون دیگری به زندگی ادامه دهد یا شاد باشد. این طرحواره اغلب به صورت احساس پوچی و سردرگمی، جهت نداشتن و بی هدفی، غرق در شخصیت طرف مقابل شدن، فقدان هویت و یا در موارد شدید به صورت شک و تردید در موجودیت و ساختار وجودی فرد بروز می‌کند.

۲-۷-۲-۴ طرحواره شکست ^[۷۷]:

باور به اینکه فرد شکست خورده است و یا در آینده شکست خواهد خورد و اینکه شکست برای او اجتناب ناپذیر است. فرد در مقایسه با همسالانش در حیطه های پیشرفت (مثل تحصیل، شغل، ورزش و ……) غالبا احساس بی کفایتی می‌کند. اغلب شامل این باور است که شخصی، دیوانه، بی استعداد، نالایق و نادان است و نسبت به دیگران موفقیت کمتری دارد.

۲-۷-۳ حیطه سوم :

حدود مرزهای مختل^[۷۸] : بیمارانی که این طرحواره هایشان در این حیطه قرار دارد، محدودیت های درونی شان در خصوص احترام متقابل و خویشتن پذیری به اندازه کافی رشد نکرده است. آن ها ممکن است در خصوص احترام به حقوق دیگران و همکاری، متعهد بودن یا دستیابی به اهداف بلند مرتبه مشکل داشته باشد. علاوه بر این چنین بیمارانی اغلب خودخواه، لوس، بی مسئولیت، خود شیفته به نظر می‌رسند آن ها معمولا در خانواده هایی بزرگ شده اند که خیلی سهل انگار و بیش از حد مهربان بوده اند. این بیماران در دوران کودکی ملاحظه دیگران را نمی کرده و خویشتن دار نبوده اند. در نتیجه در بزرگسالی توانایی مهار تکانه های خود را ندارند و نمی توانند ارضاء نیازهای آنی خود را به خاطر دست یابی به منافع آتی به تأخیر بیاندازند. طرحواره های این حیطه عبارتند از: استحقاق بزرگ منشی خویشتن داری/ خود انضباطی ناکافی می‌باشد.

۲-۷-۳-۱ طرحواره های استحقاق/ بزرگ منشی^[۷۹] :

فردی که چنین طرحواره ای دارد معتقد است که نسبت به دیگران یک سر و گردن بالاتر است حقوق ویژه ای برای خودش قائل است و تعهدی نسبت به رعایت اصول روابط متقابل که راهنمای تعاملات اجتماعی هنجار هستند ندارند. اغلب بر این نکته پافشاری می‌کند که دیگران باید ایجاد فاصله ی هر آنچه را که او می‌خواهد برایشان فراهم کنند. بدون توجه به اینکه آیا درخواست او منطقی است ، چه چیزی از نظر دیگران معقول است و یا اینکه چه هزینه ای در بر دارد چنین افرادی برای اینکه بتوانند تمایلات خود را ارضا کند بدون همدلی با دیگران و یا بدون توجه به نیازها و احساسات آن ها به رقابت افراطی یا کنترل رفتارهای دیگران روی می آورد.

۲-۷-۳-۲ طرحواره ی خویشتن داری/ خود انضباط ناکافی^[۸۰] :

این بیماران مشکل مستمر در خویشتن داری مناسب و تحمل نکردن ناکامی های در راه دستیابی به اهداف شخصی یا ناتوانی در جلوگیری از بیان هیجان ها و تکانه ها دارند. در شکل های خفیف تر آن بیمار به شدت از ناراحتی اجتناب می‌کند خودی که چنین طرحواره ای دارد، درد را نمی توان تحمل کند، از مسئولیت پذیری گریزان است، به هر قیمتی که شده از تعارض جلوگیری می‌کند و زیاد به خودش سخت نمی گیرد. این عوامل باعث می شود از رضایت شخصی تعهد و انسجام شخصیتی چنین فردی جلوگیری شود.

۲-۷-۴ حیطه چهارم:

هدایت شدن توسط دیگران (اطاعت) ^[۸۱]: بیمارانی که طرحواره هایشان در این حیطه قرار دارد به جای رسیدگی به نیاز های خود بر مبنای ارضاء نیازهای دیگران هستند. آغاز این کارها را برای رسیدن به تأیید ، تداوم رابطه هیجانی یا اجتناب از انتقام انجام می‌دهند. آن ها در دوران کودکی، آزاد نبوده اند تا تمایلات طبیعی خودشان پیروی کنند و در بزرگسالی به جای اینکه از درون جهت دهی شوند از محیط بیرونی تاثیر می‌پذیرند و از خواسته های دیگران تبعیت می‌کنند. ریشه تحولی طرحواره های این حیطه، مبتنی بر پذیرش مشروط بوده است و در اکثر این خانواده ها، والدین به جای توجه به اهمیت قائل شدن به نیازهای شخصی به فرد کودک، بیشتر نیازهای هیجانی یا منزلت اجتماعی خود را مهم می‌داند طرحواره های این حیطه عبارتند از: فداکردن، خود قربانی کردن، تأیید جویی/ جلب توجه.

۲-۷-۴-۱ طرحواره ی فداکردن (ایثار^[۸۲]) :

بیماران دارای این طرحواره، احساس اجبار نسبت به واگذاری افراطی کنترل خود به دیگران برای اجتناب از خشم، محرومیت یا انتقام را دارا می‌باشند. دو نوع از مهمترین فداکردن ها عبارتنداز: الف) فداکردن نیازها : واپس زنی تمایلات، تصمیمات و ترجیحات شخصی. ب) فداکردن هیجان ها : واپس زنی هیجان های شخصی بویژه خشم معمولا این طور به نظر می‌رسد که تمایلات عقاید و احساسات فرد، فاقد ارزشند یا برای دیگری اهمیت ندارند. این طرحواره ها به طور کلی منجر به خشمی می شود که در قالب یکسری نشانه های ناسازگار از جمله رفتارهای منفعل – پرخاشگرانه، طغیان های عاطفی کنترل شده، علایم روان تنی، کناره گیری از عواطف، برون ریزی و سوء مصرف مواد آشکار می شود.

۲-۷-۴-۲ طرحواره خود قربانی کردن ^[۸۳]:

در این بخش ابتدا در فصل اول به مطالعه مرجع صالح برای رسیدگی به دعاوی غیرمنقول وامکان تراضی برخلاف صلاحیت مرجع مذکور پرداخته می­ شود، سپس در فصل دوم به بررسی اموال غیرمنقول متعدد در یک دعوا و در فصل سوم به مطالعه مرجع صالح برای رسیدگی به ترکه متوفی پرداخته خواهد شد.

فصل اول: صلاحیت دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول و امکان تراضی برخلاف آن

پیشتر گفته شد که ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی، بیان­گر اصل کلی صلاحیت دادگاه محل اقامتِ خوانده است. این اصل کلی، بنا بر مصالحی، در موارد خاص استثنائاتی دارد که یکی از این موارد، دادگاه صالح بر دعاوی راجع به غیرمنقول است. در این فصل به بررسی مرجع صالح برای رسیدگی به دعاوی غیر منقول و امکان تراضی برخلاف آن می­پردازیم

مبحث اول: صلاحیت دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول

ماده ۱۲ قانون آیین دادرسی مقرر می­دارد: «دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول، اعم از دعاوی مالکیت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن، در دادگاهی اقامه می­ شود که مال غیرمنقول در حوزه­ آن واقع است». ‌بنابرین‏ برای طرح دعوای غیرمنقول باید از قاعده­ عام صلاحیت دادگاه اقامتگاهِ خوانده منحرف شد و محل استقرار مال غیرمنقول را ملاک قرار داد. در این مورد، اقامتگاه خوانده در هر کجا باشد، مؤثر در مقام نیست.

دلیل تعیین دادگاه محل مال غیرمنقول ‌در مورد دعوائی که به آن مربوط می­ شود، این است که معمولاً رسیدگی به دلایل طرفین، برای دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول، ساده­تر انجام­پذیر است؛ زیرا دادگاه محل وقوع، نزدیکتر به مال غیرمنقول است و دادرس دادگاه، دسترسی بیشتری به آن دارد و بهتر و آسان­تر می ­تواند به دعاوی مربوط رسیدگی کند و تحقیقات لازم را ‌در مورد آن انجام دهد؛ زیرا در صورت لزوم انجام معاینه­ ی محلی، تحقیق از گواهان و تحقیقات محلی و یا لزوم استفاده از کارشناس، برای دادگاهی غیر از دادگاه محلِ مالِ غیرمنقول، مشکلاتی ایجاد می­ شود. ^[۷۵]

یکی از موارد دیگری که باید در آن به دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول مراجعه کرد، هنگامی است که خوانده در ایران اقامتگاه نداشته باشد و دارای محل سکونت موقتی هم نباشد، ولی مال غیرمنقول در ایران داشته باشد که در این صورت دعوا باید در دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول اقامه گردد، هرچند که دعوا مربوط به مال غیرمنقول نباشد. ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی در این زمینه مقرر می­دارد: « دعوا باید در دادگاهی اقامه شود که خوانده، در حوزه قضایی آن اقامتگاه دارد و اگر خوانده در ایران اقامتگاه نداشته باشد، در صورتی که در ایران محل سکونت موقت داشته باشد، در دادگاه همان محل باید اقامه گردد و هرگاه در ایران اقامتگاه و یا محل سکونت موقت نداشته ولی مال غیرمنقول داشته باشد، دعوا در دادگاهی اقامه می­ شود که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است و هرگاه مال غیرمنقول هم نداشته باشد، خواهان در دادگاه محل اقامت خود، اقامه دعوا خواهد کرد».

چنانچه در فصل دوم بر این موضوع تأکید شد، تنها آن دسته از دعاوی باید در دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول اقامه شود که حقِ مورد ادعای آن، از حقوقی باشد که برای اشخاص نسبت به اموال غیرمنقول به وجود می ­آید و قانون مدنی نیز آن را غیرمنقول تلقی کرده باشد. در پاسخ به اینکه چه حقوقی راجع به غیرمنقول تلقی می­ شود، باید گفت که آن حق از حقوق راجع به غیرمنقول، در حکم دعوای غیرمنقول تلقی می­ شود که رسیدگی به آن معمولاً مستلزم توجه به خود مال غیرمنقول باشد؛ ‌بنابرین‏ با در نظر گرفتن این هدف و با توجه به استثنایی بودن این قاعده و مفهومِ ماده ۲۰ قانون مدنی و رأی وحدت رویّه­ای که در این باره صادر شده، در دعوای مربوط به وجوه نقدِ مربوط به اموال غیر منقولِ ناشی از قرارداد و بر اساس ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان مخیّر است در اقامتگاه خوانده، محل عقد یا محل اجرای تعهّد، طرح دعوا کند، امّا اگر دعوای مذکور، ناشی از قرارداد نباشد، مانند خسارت وارد بر یک ساختمان، با توجه به مفهوم ماده ۲۰ قانون مدنی، این دعوا راجع به غیرمنقول محسوب گردیده و در صلاحیت دادگاهِ محلِ وقوع آن است.همچنین ‌در مورد ابزار و وسایلی که برای زراعت و کشاورزی لازم است و یا مالک آن ها را ‌به این امر اختصاص داده است؛ طبق ماده ۱۷ قانون مدنی، این اموال از لحاظ صلاحیت و توقیف در حکم غیرمنقول هستند و دعوا باید در محل وقوع زمینی طرح شود که این ابزار در آنجا مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد. ‌در مورد دیون نیز همان طور که قبلاً گفته شد، ‌در مورد دیون قراردادی، خواهان می ­تواند در محل انعقاد عقد، محل اجرای تعهد یا محل اقامت خوانده طرح دعوا کند؛ لیکن اگر دین ناشی از قرارداد نباشد و مربوط به یک مال منقول باشد، باید در محل اقامت خوانده طرح دعوا کرد و اگر این دین مربوط به مال غیرمنقول باشد مانند خسارت وارد بر ساختمان دیگری، باید در محل وقوع مال غیرمنقول طرح دعوا نمود. ^[۷۶]

مبحث دوم: امکان تراضی اصحاب دعوا بر صلاحیت دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول

پرسشی که در اینجا مطرح می­ شود، این است که آیا طرفین می ­توانند در دعوای غیرمنقول توافق کنند که دادگاهی غیر از دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول، به دعوا رسیدگی کند یا خیر؟ پیش از اینکه ‌به این پرسش پاسخ دهیم، تبیین و بررسی مسئله­ آمره یا تکمیلی بودن مقررات صلاحیت محلی، به عنوان مقدمه­ی بحث و به لحاظ تأثیری که در ارائه­ نظرات حقوق­دانان ‌در مورد پرسش مذکور دارد، ضروری است. ‌بنابرین‏، به عنوان مبحث مقدماتی ‌به این مسئله می­پردازیم.

عدم تصریح قانون آیین دادرسی دادگاه­ های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ به امکان و یا عدم امکان تراضی نسبت به صلاحیت دادگاه، موجب شده است که برخی از حقوق­دانان، صلاحیت محاکم را امری غیرتکمیلی بشمارند و تراضی خلاف آن را ممکن ندانند. قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸، در ماده ۴۴، به طرفین اختیار تراضی برای رسیدگی به دعوا در مرجعی غیر از مرجع اعلام شده در قانون را داده بود. این ماده مقرر می­داشت: «در تمام دعاوی که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه­هایی است که رسیدگی نخستین می­نمایند، طرفین دعوا می ­توانند تراضی کرده، به دادگاه دیگری که در عرض دادگاه صلاحیتدار باشد، رجوع کنند». ماده مذکور یا حکم مشابه آن، در قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ وجود ندارد.

در این زمینه، بین حقوق­دانان اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی بر آنند^[۷۷] که مقررات مربوط به صلاحیت محلی، همانند قانون سابق، جزء قواعد آمره نیست؛ این گروه از اساتید، در تأیید این نظر اینگونه استدلال کرده ­اند که تخلف از صلاحیت محلی هم ، خلاف قانون است، امّا تخلفی نیست که در نظم عمومی اخلال ایجاد نماید؛ زیرا اگرچه در انتخاب مرجع دعوا، پاره­ای از خصوصیّات آن، از قبیل محل وقوع خواسته یا اقامتگاه اصحاب دعوا و یا محل وقوع عقد منشاء دعوا رعایت نشده، امّا دعوا در دادگاهی مطرح شده است که از حیث صنف و نوع و درجه­ ‌مرجعیت قانونی آن، صالح بوده است. عدم صلاحیّت محلی، مخل حقوق خوانده است و خوانده با عدم اعتراض در فرجه­ی قانونی، به طور غیرمستقیم اعلام نموده است که با صلاحیت دادگاه مخالفتی ندارد و یا حق خود را از این بابت سلب نموده است. بند ۱ ماده ۳۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی، این نظر را تأیید می­ نماید.

ماده مذکور مقرر می­دارد: «در موارد زیر، حکم یا قرار نقض می­گردد:

تحلیل عاملی تأییدی (CFA)

در تحلیل عاملی تاییدی^[۹۵] پژوهشگر به دنبال تهیه مدلی است که فرض می‌شود داده های تجربی را بر پایه چند پارامتر نسبتاً اندک، توصیف تبیین یا توجیه می‌کند. این مدل مبتنی بر اطلاعات پیش تجربی درباره ساختار داده ها است که می‌تواند به شکل یک تئوری یا فرضیه، یک طرح طبقه بندی کننده معین برای گویه‌ها در انطباق با ویژگی‌های عینی شکل و محتوا، شرایط معلوم تجربی و یا دانش حاصل از مطالعات قبلی درباره داده های وسیع باشد. روش های تاییدی (آزمون فرضیه) تعیین می‌کنند که داده ها با یک ساختار عاملی معین (که در فرضیه آمده) هماهنگ هستند یا نه (هومن، ۱۳۹۱).

تحلیل عاملی اکتشافی (EFA)

در تحلیل اکتشافی^[۹۶] پژوهشگر به دنبال بررسی داده های تجربی به منظور کشف و شناسایی شاخص‌ها و نیز روابط بین آن ها‌ است. در اینجا از پیش مدل معینی وجود ندارد. به بیان دیگر تحلیل اکتشافی علاوه بر آنکه ارزش تجسسی یا پیشنهادی دارد می‌تواند ساختارساز، مدل ساز یا فرضیه ساز باشد. تحلیل اکتشافی وقتی به کار می‌رود که پژوهشگر شواهد کافی قبلی و پیش تجربی برای تشکیل فرضیه درباره تعداد عامل‌های زیربنایی داده ها نداشته و به واقع مایل باشد درباره تعیین تعداد یا ماهیت عامل‌هایی که همپراشی بین متغیرها را توجیه می‌کنند داده ها را بکاود. ‌بنابرین‏ تحلیل اکتشافی بیشتر به عنوان یک روش تدوین و تولید تئوری و نه یک روش آزمون تئوری در نظر گرفته می‌شود.

برای اجرای تحلیل عاملی نیاز به تولید ماتریس همبستگی برای تمامی متغیرهای نمونه آماری ماتریس همبستگی ماتریسی مربعی از ضرایب همبستگی متغیرها با یکدیگر است. برای این کار باید مشخص شود که آیا هدف، محاسبه همبستگی بین متغیرهاست یا بین پاسخگویان. به عنوان مثال، ممکن است داده هایی از ۷۰ نفر را ‌در مورد ۱۰ سوال مربوط به ازدواج گردآوری شده باشد این امکان وجود دارد که همبستگی بین هریک از ۱۰ متغیر و یا بین هرکدام از پاسخگویان محاسبه شود.

اگر هدف مطالعه، تلخیص متغیرها باشد، در اینصورت باید همبستگی بین متغیرها محاسبه شود این روش به تحلیل عاملی نوع R معروف است. اگر تحلیل عاملی برای ماتریس همبستگی بین پاسخگویان به کار برده شود، در اینصورت روش فوق را روش تحلیل عاملی، نوع Q می‌گویند.

تحلیل عاملی نوع Q، به دلیل مشکل بودن، کمترمورد توجه قرار گرفته و بیشتر از روش تحلیل خوشه ای برای طبقه بندی پاسخگویان استفاده می شود.

البته آماره های دیگری نیز وجود دارند که محقق از طریق آن ها نیز قادر به تعیین و تشخیص مناسب بودن داده ها برای تحلیل آماری می‌باشد. از جمله این روش‌ها می توان به روش های بارتلت و KMO اشاره کرد (هومن، ۱۳۹۱).

۳-۹-۲-۱) روش KMO

یکی از روش های آماری که به وسیلۀ آن محقق می‌تواند مناسب بودن داده ها را تعیین کند روش KMO می‌باشد، که به افتخار سه پژوهشگر به نام های Kaiser – Meyer – Olkin، نام گذاری شده است.

مقدار آمارۀ این آزمون همواره بین ۰ و ۱ در نوسان است در صورتی که KMO کمتر از ۰٫۵ باشد داده ها برای تحلیل عاملی مناسب نخواهد بود و اگر مقدار آن بین ۰٫ ۵ تا ۰٫۶۹ باشد داده ها متوسط بوده و اگر مقدار این شاخص،بزرگتر از ۰٫۷ باشد همبستگی های موجود در بین داده ها برای تحلیل عاملی مناسب خواهند بود (حبیبی، ۱۳۹۱).

۳-۹-۲-۲) روش بارتلت

یکی دیگر از روش های تشخیص مناسب بودن داده ها می‌باشد آزمون بارتلت، این فرضیه را که ماتریس همبستگی مشاهده شده متعلق به جامعه ای با متغیرهای نابسته است، می آزماید. برای اینکه یک مدل عاملی، مفید و دارای معنا باشد لازم است متغیرها همبسته باشند. پس فرضیه آزمون بارتلت به اینصورت است :

H₀: داده ها نا همبسته اند

H₁: داده ها همبسته اند

پس مطلوب آن است که فرض صفر رد شود. آگر فرض صفر رد نشود مطلوبیت تحلیل عاملی زیر سوال می رود.و باید درباره انجام آن تجدید نظر کرد. به همین دلیل است که قبل از قبل از تحلیل عاملی بایستی به تشکیل ماتریس همبستگی بین متغیرها اقدام کرد (حبیبی، ۱۳۹۱).

۳-۹-۳) ضریب همبستگی پیرسون

ضریب همبستگی پیرسون که به نام های ضریب همبستگی گشتاوری و یا ضریب همبستگی مرتبه ی صفر نیز نامیده می شود، توسط سرکارل پیرسون معرفی شده است. این ضریب به منظور تعیین میزان رابطه، نوع و جهت رابطه ی بین دو متغیر فاصله ای یا نسبی و یا یک متغیر فاصله ای و یک متغیر نسبی به کار برده می شود. چندین روش محاسباتی معادل می توان برای محاسبه ی این ضریب تعریف نمود.

الف) روش محاسبه با بهره گرفتن از اعداد خام:

=

در این رابطه cov(x,y) کواریانس دو متغییر، سیگمای x انحراف معیار متغیر xو سیگمای y انحراف معیار متغیر y را نشان می‌دهد.

ب) روش محاسبه از طریق نرم های استاندارد شده:

با تعریف = و = که در آن و به ترتیب انحراف معیار متغیر های x و y می‌باشند، داریم:

r =

ضریب همبستگی پیرسون بین -۱ و ۱ تغییر می‌کند. اگر r=1 بیانگر رابطه ی مستقیم کامل بین دو متغیر است، رایطه ی مستقیم یا مثبت ‌به این معنا است که اگر یکی از متغیرها افزایش (کاهش) یابد، دیگری نیز افزایش (کاهش) می‌یابد. مانند رابطه ی بین میزان ساعات مطالعه در روز و معدل محصلین.

r = -1، نیز وجود یک رابطه ی معکوس کامل بین دو متغیر را نشان می‌دهد. رابطه ی معکوس یا منفی نشان می‌دهد که اگر یک متغیر افزایش یابد متغیردیگر کاهش می‌یابد و بالعکس. زمانی که ضریب همبستگی برابر صفر است نشان می‌دهد که بین دو متغیر رابطه ی خطی وجود ندارد.

۳-۹-۴) رگرسیون چندگانه

گاهی دو یا چند متغیر تأثیر عمده ای روی متغیر وابسته دارند. در این وضعیت از رگرسیون چندگانه جهت پیش‌بینی متغییر وابسته استفاده می شود. در رگرسیون چند گانه فرض خطی بودن متغیر ها برقرار می‌باشد و بر همین اساس معادله رگرسون چندگانه با سه متغیر وابسته به شکل زیر تعریف می شود (نصیری، ۱۳۸۸) :

=

۳-۹-۵) آزمون تحلیل فریدمن

فصل دوم

پیشینه نظری تحقیق

۲- ۱٫ مقدمه

شروع یک کسب و کار جدید، تصمیمی فردی است و نشانگر اهمیت خصوصیات فردی کارآفرین در تحقیق و بررسی کارآفرینی است. در طول مرحله تأسيس کسب و کار، مهمترین ویژگی­های شخصیتی کارآفرینان عبارت از نوآوری و تمایل به عمل کردن است. نوآور بودن به معنای آن است که کارآفرین باید توانایی ایجاد راه ­حل­هایی را در قبال موقعیت­های جدید دارا باشد. این امر ارتباط زیادی با توانایی‌های کارآفرین دارد که از طریق آموزش و تجربه حاصل می‌گردد. تمایل به عمل‌کردن، تا حدی منوط به تجربه و تا حدی مرتبط با آموزش کارآفرین و منابع تحت کنترل او است. این عوامل تشکیل ­دهنده ارزش­ها و نگرش­های کارآفرین هستند. همچنین می ­توان آن ها را عواملی دانست که مرتبط با توقعات و انتظارات کارآفرین هستند.

ویژگی های یک کارآفرین موفق عبارت از توانایی ریسک­ پذیری، نوآوری، دانستن نحوه فعالیت بازار، تخصص تولیدی، مهارت­ های مدیریت کسب و کار و توانایی همکاری کردن با دیگران است. کایرد ویژگی های کارآفرینان را این چنین بیان می‌کند: داشتن شمّ خوب برای کسب و کار، تمایل به پذیرش خطرات، توانایی شناخت فرصت­های کسب و کار، توانایی اصلاح اشتباهات و توانایی دستیابی به فرصت­های سودآور. برد ،خطرات را به پنج نوع تقسیم می ­کند که چهار مورد از آن ها مشخصاً مرتبط با ویژگی ­های کارآفرینان هستند: ریسک اقتصادی، خطرات موجود در روابط اجتماعی، خطرات موجود در توسعه شغلی و خطرات بهداشتی و روان­شناسی. یافته ­های بروکهاوس، نشانگر آن است که این خطرات هیچ تفاوتی بین مدیران حرفه­ای و مردم عادی و بین کسب و کارهای موفق و ناموفق ندارند.

۲-۲٫ شخصیت کارآفرینی

کارآفرینی موضوعی است که از اواخر قرن بیستم مورد توجه محافل آموزشی کشورهای جهان قرار گرفته است. زیرا که در حال حاضر در عرصه جهانی افراد خلاق و مبتکر به عنوان کارآفرینان، منشا تحولات بزرگی در زمینه صنعتی تربیتی و خدماتی شده اند.(بدری و همکاران،۱۳۸۵). به طور کلی کارآفرینی به عنوان یک انتخاب برانگیزاننده شغلی بنظر می‌رسد که فرصت شرکت در نظام اجتماعی را با تولید محصولات، خدمات و فرآیندهای فناورانه جدید ابداعی فراهم می‌کند.(زرافشانی و همکاران،۲۰۱۱). نظریه نیاز به پیشرفت مک کلند(۱۹۹۶) و نظریه مرکز کنترل روتر(۱۹۶۶) از نظریاتی هستند که در پژوهش های کارآفرینی به آن ها توجه می شود. ‌بر اساس نظریه مک کلند افرادی که نیاز به پیشرفت بالایی دارند کسانی هستند که می خواهند خودشان مسائل را حل کنند، هدفمندند و تلاش می‌کند که با توانایی شخصی خود به اهدافشان دست یابند. این نظریه بیان می‌دارد افرادی که موفقیت طلبی بالایی دارند، عملکردشان در کارآفرینی بهتر از دیگران می‌باشد. ‌بر اساس نظریه روتر مرکز کنترل افراد یا درونی است و یا بیرونی. نگاه افراد با کنترل درونی در عملکردشان می‌باشد. در حالی که افراد با کنترل بیرونی بیشتر نتایج اعمالشان را در دست دیگران و عواملی مانند شانس، سرنوشت و تقدیر می‌دانند.(لیتونن،۲۰۰۰)

۲-۲-۱٫ تعاریف شخصیت کارآفرینی

صفات شخصیتی نمایانگر انگاره کلی ‌پاسخ‌گویی‌ فرد به موقعیتهای گوناگون است. چنین موقعیت با موقعیت دیگر هماهنگ هستند و در طول زمان پایدار تصور می‌شوند.(پاشا و خدادادی،۱۳۸۷). چرا بعضی از مردم آرام و مطیع هستند در حالی که بعضی دیگر پر سروصدا و ستیزه جو هستند؟

شخصیت بجای بررسی قسمت‌هایی از یک تمامیت، کل یک فرد که چیزی بیشتر از مجموع قسمتها است می پردازد.(رابینز،۲۰۱۰).شخصیت از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و هر یک از آن ها ‌بر اساس چهارچوب نظریه مربوطه تعریف خود را بیان کرده‌اند. پروین و جان تعریف زیر را به عنوان تعریف عملی شخصیت پیشنهاد می‌کنند.

شخصیت بیانگر آن دسته از ویژگی های فرد یا افراد است که شامل الگوهای ثابت فکری، عاطفی و رفتاری آن ها می‌باشد.(جوهری و کدیور، ۱۳۸۱).همچنین گوردون آلپورت ‌در مورد شخصیت می‌گوید: شخصیت یک ساختار پویا از سیستم های روانشناختی افراد است که تطبیق منحصر به فرد هر شخص با محیط اطرافش را تعیین می‌کند. شخصیت اغلب با خصلتهای قابل اندازه گیری که شخص از خود بروز می‌دهد تعریف می شود.(رابینز، ۲۰۱۰). همچنین ‌در مورد ابعاد شخصیتی افراد، دانشمندان نظرات گوناگون و تقسیم بندی های مختلف را ارائه داده‌اند. مثلا مدل پنج عاملی مک کرا و کاسکا به ۵ بعد از شخصیت افراد یعنی روان رنجوری، برون گرایی، تجربه پذیری، همسازی و وظیفه شناسی اشاره می‌کند.(خنیفر و همکاران،۱۳۸۸). این پنج عامل بزرگ عبارتند از: ۱- برون گرایی که سطح آسایش و رفاه فرد در ارتباطات را بررسی می‌کند.۲- پذیرندگی به گرایش افراد برای احترام گذاشتن به دیگران باز می‌گردد، ۳- وجدان و وظیفه شناسی درجه ای از قابلیت احترام است، ۴- ثبات احساسات توانایی فرد برای تحمل استرس را بیان می‌کند و ۵- تجربه گرا و تجربه پذیر آخرین بعدی است که دامنه ای از علایق و جاذبه های تازه را در افراد مورد توجه قرار می‌دهد.

ویژگی های کارآفرینی بسیاری وجود دارد که ‌در مورد ۵ ویژگی اتفاق نظر وجود دارد که شامل:

۲-۲-۱-۱٫ توفیق طلبی: طبق گفته مک کلند نیاز به موفقیت در افراد آغازگر فعالیت‌های اقتصادی بالاتر است.(احمدپور داریانی و عزیزی، ۱۳۸۳).

کارآفرینان آغازگر فعالیت بوده و میل درونی به رقابت، اعتلا در برابر استانداردهای خود ساخته و دنبال کردن اهداف دشوار دارند در حد اعتدال خطر می‌کنند. توفیق طلبی به میل مداوم برای دستیابی به سطوح بالای کارایی برای خوشایند خود، برای رسیدن به یک استاندارد بالا برای انجام کار بهتر نسبت به آنچه در گذشته انجام شده و به دست آوردن خودانگیختگی تا بهترین در انچه که مسئول آن هست اشاره دارد.(متییوز،۲۰۱۰).

در مجموع، ویژگی های افراد توفیق طلب را می توان در موارد زیر خلاصه کرد: