در سال‌های اخیر رشد روز افزون منابع علمی در خارج از کشور موجب شده که مدیریت نیز به عنوان یک رشته علمی از این قافله مستثنا نباشد. با چاپ و ترجمه متون مدیریتی در ایران نمی توان گفت که نیاز مدیران کشور به متدها و روش های علمی رفع گردیده است. چون این متون با توجه به نظام مدیریتی و در بستر فرهنگی و ارزشی خاص خود رشد و توسعه یافته است. نظام مدیریتی کشور ما نیز دارای فرهنگ‌ها، ارزش‌ها، و ایده ال های است که برآمده از متن جامعه می‌باشد که نشأت گرفته از باورهای دینی و اسلامی است.
همچنین سیستم های نظارت و کنترل که در غرب وحتی در ایران اعمال می‌گردند به طور کامل پاسخگوی نیازهای جامعه نمی باشند به نحوی که از یک سوء هزینه های نظارت و کنترل را افزایش می‌دهند و از سوی دیگرموجب خشکی و از خود بیگانگی و جداکردن روح معنوی کار از نیروی کار شاغل در سازمان را موجب می‌شوند. در کشور ما نیز سیستم های کنترلی که از غرب استقراض شده، موجب نارسایی هایی و بعضاً مشکلاتی در سال‌های اخیر خصوصاً در این دهه شده است. کنترل های دوره ای، ماهانه و سالانه نیز نمی تواند به خوبی از پس این عمل براید زیرا نتنها موجب کاهش فساد نشده بلکه خود نیز نمونه ی دور باطلی است که این روزها شاهد ان هستیم زیرا این مشکلات ناشی از عدم تطابق این نوع سیستم ها با فرهنگ کشور و نیز نظام اداری حاکم بر جامعه است.
ارتباط دادن متون علمی مدیریت با ارزش‌های اسلامی _ ایرانی که در تاروپود جامعه وجود دارد کاری است که همتی مضاعف را می طلبد. در این تحقیق ما بران شدیم تا با توجه به این که دین اسلام دینی جهانی است به تبیین عوامل نظارت و کنترل از منظر اسلام بپردازیم تا از این رهگذر بتوانیم به بومی سازی علم بر مبنای ارزش‌های فرهنگی خود کمک کنیم چه بسا در این دهه امر نظارت و کنترل در جامعه ما امری ضروری و اجتناب ناپذیر وحیاتی می‌باشد.
۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق:
نظارت وکنترل یکی از وظایف مهم در مدیریت می‌باشد، اهمیت ان زمانی اشکار و برجسته می شودکه با منابع محدود درصدد به دست اوردن حداکثر اهداف تعیین شده باشیم. در نتیجهء ان، چیزی که از صحت دست یابی به این اهداف، مدیریت و سازمان را اگاه می‌سازد اصل نظارت و کنترل به عنوان ابزار کار است. وجود بازار و محیط متغیرخود گویای این مطلب است که نظارت و کنترل امری مهم و برای سازمان جنبهء حیاتی دارد. تمام سیستم های بخش خصوصی و دولتی در ایران در محیطی که با فرهنگ اسلامی _ ایرانی شکل گرفته است مشغول به کار هستند و مدیران این سازمان‌ها می بایستی به ابزارعلمی مجهز باشند که برگرفته شده از فرهنگ‌ها و ارزش‌های جامعه خود می‌باشد تا بتوانند در این محیط به فعالیت‌های اقتصادی اجتماعی ادامه دهند. حال با توجه به اهمیت نظارت وکنترل در سازمان‌ها می بایست مبانی علمی که بتواند باشرایط محیطی، فرهنگی، ارزشی مذهبی جامعه ما تطابق داشته باشد را جهت استفاده این مدیران پیش روی انان قرار دهیم. منابعی که بتواند نیازهای سازمانی و فرهنگی ما را مرتفع سازد. لذا مدیران کشور به کاربردی کردن این منابع در بستر ارزش‌های اسلامی _ ایرانی نیازمند هستند. ازاین رو در اختیار گذاشتن این منابع به پیوند بین چرخه صنعت و دانشگاه کمک شایانی می کند.
۱-۴ سوال های تحقیق
در این تحقیق به این سوال اساسی می پردازیم که “معیارهای نظارت وکنترل از منظر اموزه های اسلام چیست ؟”
وجهت پاسخ‌گویی به این سوال در پی یافتن پاسخ هایی از قران، نهج البلاغه، و احایث شریفه هستیم که منابع غنی اسلامی به شمار می‌روند که بتوانیم چارچوبی واضح از ان ترسیم نماییم.
سوالات فرعی که در این تحقیق به دنبال آن ها هستیم حول سه محور در جریان است:
۱)معیارهای نظارت و کنترل، در سطح فردی از منظر اموزه های اسلام چیست؟
۲)معیارهای نظارت و کنترل، در سطح سازمان از منظر اموزه های اسلام چیست؟
۳)معیارهای نظارت و کنترل، در سطح جامعه از منظر اموزه های اسلام چیست؟
۱-۵ اهداف تحقیق:
هدف کلی تحقیق حاضر عبارت است از « شناخت معیارهای نظارت و کنترل از منظر اموزه های اسلام » که در چارچوب هدف کلی فوق اهداف ویژه ای نیز در نظر گرفته شده است.
-
- تعیین معیارهای نظارت و کنترل در سطح فردی از منظر اموزه های اسلام.
-
- تعیین معیارهای نظارت وکنترل در سطح سازمانی از منظر اموزه های اسلام.
- تعیین معیارهای نظارت و کنترل در سطح جامعه از منظر اموزه های اسلام.
۱-۶ روش تحقیق:
این تحقیقات با بهره گرفتن از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی که از طریق تحقیقات بنیادی فراهم شده برای رفع نیازمندی های بشر و بهبود و بهینه سازی ابزارها، اشیاء و الگو ها در جهت توسعه رفاه و اسایش و ارتقا سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می گیرند؛ و از ان لحاظ توسعه ای است که هدف ان، بررسی هایی که نشان می‌دهد چگونه تولید افزایش می‌یابد یا سازمان تولید گسترش پیدا می‌کند یا مدل‌ها و روش های تولید کالا وخدمات چیست. به طور کلی هدف این تحقیقات توسعه و بهبود روش‌ها، ابزارها، کالاها یا ساختارهاست و به همین دلیل در زمره تحقیقات کاربردی قرار می گیرند(حافظ نیا،۱۳۸۵،ص ۵۱ و ۵۲).
تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی _ توسعه ای می‌باشد.
در تحقیات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن است و می‌خواهد بداند پدیده، متغیر، شی یا مطلب چگونه است. محقق علاوه بر تصویر سازی انچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله و ابعاد آن می پردازد. از ویژگی های تحقیق توصیفی این است که محقق دخالتی در موقعیت، وضعیت و نقش متغیرها ندارد وانها را دستکاری یا کنترل نمی کند و صرفا انچه را وجود دارد مطالعه کرده، به توصیف و تشریح ان می پردازد(همان منبع ،۱۳۸۵،صفحات۵۸،۶۰).
بر اساس ماهیت و روش، تحقیقی توصیفی _ تحلیلی است.
۱-۷ قلمرو تحقیق:
قلمرو زمانی: بازه زمانی در گرداوری اطلاعات از منابع اسلامی اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ تا ابان ماه ۱۳۹۲ می‌باشد. با توجه به این که این منابع در دوره های طولانی به وجود امده است، لذا این پژوهش در یک دوره زمانی به گرداوری مطالب از موضوعات اسلامی پرداخته است که مربوط به مبحث نظارت و کنترل می‌باشد.
قلمرو موضوعی: از نظر موضوعی، پژوهش حاضر با موضوعاتی همچون معیارهای نظارت و کنترل، مدیریت اسلامی و اموزه های اسلامی مرتبط می‌باشد.
۱-۸ فرضیه‌ها:
در این تحقیق فرضیه وجود ندارد اما سوال تحقیق را به عنوان فرضیه تحقیق مد نظرقرار می‌دهیم.
معیارهای نظارت وکنترل از منظر اموزه های اسلام چیست ؟
۱-۹ پیشینه ی تحقیق:
پایان نامه ای در این زمینه انجام نشده است اما مقالاتی با عنوان نظارت وکنترل اسلامی به چاپ رسیده است.
مقاله اول با عنوان نظارت وکنترل در مدیریت اسلامی:
