-
- نسبت های نقدینگی : نسبت آنی، نسبت جاری، نسبت دارایی جاری
-
- نسبت های فعالیت و کارایی : نسبت گردش دارایی ها، نسبت گردش سرمایه جاری، نسبت متوسط دوره وصول مطالبات
- سایر نسبتها : نسبت تسهیلات مالی دریافتی کوتاه مدت به بدهی جاری، نسبت تسهیلات مالی دریافتی به دارایی، نسبت تسهیلات مالی دریافتی کوتاه مدت به فروش خالص، نسبت دارایی سریع به دارایی، نسبت سود قبل از مالیات به بدهی جاری
با توجه به تعداد متغیرها، به منظور تعیین مدل بهینه و بالا بردن دقت مدل و از سویی محدودیت های روش های کاربردی در رابطه با تعداد متغیرهای توضیحی، بر اساس مطالعات پیشین متغیرهای فوق انتخاب گردیدند و در مدل قرار خواهند گرفت. از سویی دیگر، از آن جایی که بسیاری از متغیرها، از صورت‌های مالی و اطلاعات پایه ای آن استخراج می‌شوند، ممکن است به صورت دو به دو با یکدیگر همبستگی داشته باشند برای جلوگیری از عدم همپوشانی آن ها، بر اساس نظر کارشناسان امر، تعدادی از این متغیرهای به هم وابسته و متغیرهایی که تأثیر قابل توجهی در خروجی سیستم ندارند، حذف می‌گردند. از این رو متغیرهای شناخته شده در بدو امر متغیرهای کاندید تلقی شده و به عنوان ورودی به کار گرفته می‌شوند.
پیشینه تحقیق
در سال‌های اخیر به کارگیری تکنیک داده کاوی و برنامه ریزی در جهت کاربردی تر و به تبع آن مکانیزه و سیستمی تر نمودن آن ها توانسته است به سازمان های مالی کمک های فراوانی در جهت مدیریت بر منابع و بحران ها نماید. همچنین از عوامل دیگری که سبب گردید داده کاوی در کانون توجه این تحقیق قرار گیرد، مسئله در دسترس بودن حجم وسیعی از داده ها و انبار داده در بانک ها می‌باشد که این امر، نیاز شدید به استخراج دانش سودمند از این داده ها را ملموس تر نموده است. این موضوع با پیدایش مفهوم داده کاوی نیز هماهنگ می‌باشد.
شاید بتوان لوول(۱۹۸۳) را جزء اولین کسانی دانست که گزارشی در مورد داده کاوی ارائه نموده است. به طور جدی پژوهش در این زمینه از اوایل دهه ۹۰ آغاز گردیده است.در این رابطه پیاتتسکی و شاپیرو(۱۹۹۱) و هافمن و نش (۱۹۹۵) مقالاتی ارائه و بالاخص کاربرد آن را در مسائل اقتصادی و بانک های آمریکا مطرح نمودند.
در حوزه اعطای تسهیلات و ارزیابی وضعیت اعتباری شرکت ها در داخل و خارج از کشور تحقیقات متنوعی صورت گرفته است که چند نمونه از مدل ها و اسامی آنان در جدول زیر اشاره شده است :
جدول ۱-۱ : نمونه هایی از پیشینه خارجی مرتبط
ردیف
مدل ارزیابی
پژوهشگر
۱
آنالیز و مقایسه نتایج حاصل از کاربرد الگوریتم ماشین یادگیری و تکنیک های آماری
Palmer , Jiménez and Gervilla.2011
۲
برنامه های الگوریتم ژنتیک
Abdou.2010
۳
الگوریتم یادگیری ماشین و مدل های ناپارامتریک
غیر خطی
E. Khandani, J. Kim and Andrew.2010
۴
طبقه کننده های ترکیبی به جای یک طبقه کننده
Nanni&Lumini,2009
۵
شبکه های عصبی، ماشین بردار پشتیبان و روش های آماری چند متغیره برای دسته بندی
Boyacioglu, & Baykan.2009
۵
شبکه های عصبی، ماشین بردار پشتیبان و روش های آماری چند متغیره برای دسته بندی
Boyacioglu, & Baykan.2009
۶
شبکه های عصبی و تکنیک های عمومی
Pointon,2008
۷
تحلیل لینک با بهره گرفتن از ماشین بردار پشتیبان
Xu,Zhou,&Wang,2008
منبع : یافته های پژوهشگر
از تحقیقات داخلی مرتبط، به صورت مفصل در فصل دوم به آن ها اشاره خواهد شد ولی به صورت خلاصه در این فصل می توان پژوهش های زیر را ذکر کرد :
تهرانی و فلاح شمس (۱۳۸۵) در ” طراحی و تبیین مدل ریسک اعتباری در نظام بانکی کشور ” با بهره گرفتن از داده های اعتباری ۳۱۶ مشتری حقوقی بانک های کشور و با بهره گرفتن از مدل های احتمال خطی، لجستیک و شبکه های عصبی مصنوعی اقدام به طراحی و آزمون کارایی مدل ریسک اعتباری پرداختند. نتایج حاکی از این بود که ارتباط بین متغیرها در مدل پیش‌بینی ریسک اعتباری به صورت خطی نبوده و تابع های نمایی و سیگموئید، مناسب ترین مدل های پیش‌بینی ریسک اعتباری است و بیشترین کارایی برای پیش‌بینی ریسک اعتباری به ترتیب مربوط به شبکه های عصبی مصنوعی و مدل لجستیک می‌باشد.
مدرس و ذکاوت (۱۳۸۲) برای ” طراحی مدل های ریسک اعتباری برای بانک توسعه صادرات ایران ” یک نمونه ۱۲۰ تایی از مشتریان حقوقی را انتخاب و از روش های تحلیل تمایزی و رگرسیون لجستیک استفاده کردند. متغیرهای نسبت جاری، نسبت بدهی به کل دارایی، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی، نسبت سود قبل از کسر مالیات به حقوق صاحبان سهام، نسبت سود قبل از کسر مالیات به خالص فروش به عنوان پیش‌بینی کننده های نکول در مدل های تحلیل تمایزی و رگرسیون لجستیک استفاده شد. نتایج نشان داد که بر اساس متغیرهای مالی می توان مشتریان حقوقی بانک توسعه را از نظر ریسک اعتباری به خوش حساب و بدحساب دسته بندی کرد. از بین متغیرهای مالی استفاده شده در این تحقیق متغیر نسبت جاری بیشترین سهم را در تفکیک مشتریان داشت.
۱-۸-۱ : انواع متغیر ها در پیشینه تحقیق
متغیرها و نسبت های متعددی را می توان در ادبیات موضوع مورد توجه قرار داد که در جدولی خلاصه برخی از روش‌ها و متغیرهای مورد استفاده در تحقیقات مرتبط آورده شده که می توان از آن ها برحسب نیاز در تحقیق حاضر نیز استفاده نمود:
جدول ۱-۲ : متغیرهای مورد استفاده در برخی تحقیقات داخلی و خارجی
محقق – سال
روش مورد استفاده
متغیرهای تحقیق
مالهاترا و همکاران
(Malhotra)
(۲۰۰۷)
تحلیل پوششی داده ها
کل سرمایه/بدهی های بلندمدت،کل سرمایه/کل بدهی،دفعات پوشش بهره توسط سود قبل از بهره و مالیات،کل بدهی/خالص وجوه نقد،بازده سرمایه و سود به فروش
لیانگ و همکاران
(Liang)
(۲۰۰۶)
تحلیل پوششی داده ها
دارایی های ثابت،نسبت بدهی،نسبت گردش دارایی‌های ثابت و دفعات بهره
هوریگن(Horrigan)
(۱۹۶۶)
تحلیل رگرسیونی
متغیر تصنعی،کل دارایی ها،خالص دارایی ها به کل بدهی ها،سرمایه در گردش به فروش،فروش به خالص دارایی ها،
حسین میرزایی
(۱۳۹۰)
رگرسیون لاجیت
حاشیه سود خالص، نسبت آنی، دوره وصول مطالبات، نسبت نقدی، بازده دارایی،نسبت بدهی، نسبت نقدی، برخی شاخص های کیفی
دکتر عباس عرب مازار و پونه روئین تن
(۱۳۸۵)
رگرسیون لجستیک
برخی شاخص های کیفی،نسبت آنی، نسبت جاری، نسبت نقدی، دوره وصول مطالبات، گردش موجودی کالا، نسبت بدهی
منبع : یافته های پژوهشگر
-
- کاربردهای تحقیق
ریسک اعتباری به عنوان یکی از مهمترین شاخص در انتخاب مشتری و اعطای تسهیلات و سرمایه گذاری مورد توجه بانک ها و مؤسسات مالی است. بنابرین بانک ها و مؤسسات مالی می‌توانند یکی از استفاده کنندگان این پژوهش باشند.
