طبیعتا” هر انقلابی با خود فرهنگ خاصی و ادبیات خاصی را بهمراه می آورد. قبل از انقلاب فرهنگ ما یک فرهنگ طاغوتی بود که واژگان فوق جایی در آن نداشتند . اما بعد از انقلاب از جمله نهادهایی که در نظام مدیریتی ، فرهنگ اجتماعی و ادبیات اسلامی ظهور و بروز نموده نهاد و تفکر بسیجی بوده است . پنجم آذرماه

حضرت امام هدف از تشکیل بسیج را مقابله با توطئه‌های احتمالی آمریکا و جهان‌خواران بین‌المللی پس از پیروزی انقلاب اسلامی اعلام کردند،این تشکیلات از آن زمان به‌سرعت درسطح کشور توسعه و گسترش یافت و روزبه‌روز براعضای سازمان یافته آن افزوده شد.

نهاد بسیج درطول هشت سال دفاع مقدس توانست باآموزش‌های بهتر درکنار سایر نیروهای مسلح ، سرنوشت جنگ را به نفع انقلاب و کشور تغییر دهد. اقدامات ارزشمند و مؤثر بسیجیان در این دوران بحدی سرنوشت ساز بود که دشمنان به آن اعتراف و اذعان کردند.

بسیج در دوران پس‌‌از جنگ تحمیلی،هنگام بازسازی،توسعه و آبادانی کشور اقدامات ارزشمند و شایان توجهی را در عرصه‌های مختلف همچون برگ زرینی در کارنامه‌اش ثبت ‌کرده‌است.

بسیجیان زیباترین صحنه‌های فداکاری و ایثاررادردفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی خلق کردند به طوری که‌اقدامات آنان به عنوان “فرهنگ” و “ارزش ماندگار” در کنار سایر ارزش‌های والای انقلاب شکوهمند اسلامی جاودانه مانده است. (تقی زاده اکبری ،۱۳۸۷،ص۲۹)

بسیج حرکتی فراگیر در جامعه ، به سوی هدفی والا است . اولین ویژگی بسیج حرکت است . دومین ویژگی اینکه حرکتی سریع و توفنده است . ویژگی سوم حرکت بسیج فراگیر بودن و جمعی بودن آن است . ویژگی چهارم این مفهوم شناسی هدفمندی و انگیزه داشتن این حرکت است . آخرین ویژگی فداکاری است . (مصباح یزدی ، ۱۳۸۵،ص۱۶-۱۹)

بسیجی همان مسلمان واقعی است که اسلام خطوط فکری و اخلاقی اورا ترسیم ‌کرده‌است و ما ویژگی‌های مهم اخلاقی او را ‌به این شکل خلاصه می‌کنیم .

تقوا – عشق به خداوند- رضا به قضای الهی- تسلیم -بندگی -اخلاص –تواضع-عزت نفس -ایثار-شجاعت –

شهادت طلبی – سرسختی با دشمنان – انس و مهربانی با دوستان – نشاط دینی – غیرت و حیا – حلم و بزرگواری

زهد و سادگی- حق پذیری.(اکبری ، ۱۳۸۷ ، ص ۱۶۴-۱۶۹)

ویژگی‌های بسیجی از نگاه قرآن .

1. 1. پایداری در راه خدا : (در برابر آنچه در راه خدا به آنان رسیده بود سست و ناتوان نشدند . (آل عمران ۳/۱۴۶)

1. 1. طلب آمرزش الهی : یاوران انبیاء در برابر رنجها و مصیبتها می‌گفتند (خدایا گناهان و زیاده رویهای ما را ببخش ) (آل عمران ، ۳/۱۴۷)

1. 1. طلب ثبات قدم و نصرت از خداوند : از خداوند می خواهند (آنان را در این مسیر ثابت قدم بدارد و بر کفر و کافران پیروز گرداند ) (آل عمران ۳/۱۴۷)

1. 1. محبان و محبوبان خداوند :

1. 1. تواضع با مؤمنان و سرسختی در برابر کافران : در برابر مؤمنین متواضع و خاشع و در برابر کفار سربلند و عزتمند هستند (مائده۵/۵۴)

1. 1. اتکا به قدرت الهی : آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند (امام خمینی ،۱۳۸۲،ص۵۱۵)

1. پیوند با ولایت : آیات ۶۸ سوره انعام و ۱۴۰ سوره نساء ( مصباح یزدی ،۱۳۸۵، ص ۲۲-۳۲)

بسیجی در آینه نهج البلاغه :

1. 1. عشق به جهاد و شهادت : به جهاد برانگیخته شدند و چونان شتری که به سوی بچه خود می دود ، شیفته جهاد گردیدند . (امام علی ع خطبه ۱۸۲ص ۳۵۰)

1. 1. انس با قرآن : قرآن را تلاوت کردند و معانی آیات را شناختند (امام علی خطبه ۱۸۲ص ۳۵۰)

1. 1. روزه داری : از روزه داری فراوان شکمهایشان لاغر و به پشت چسبیده بود .(امام علی خطبه ۱۲۱ص ۲۳۰)

1. 1. سحر خیزی ، انس با دعا و فروتنی : لبهایشان از فراوانی دعا خشک و رنگ صورتهایشان از سب زنده داریها زرد بود . (امام علی ،خطبه ۱۲۱ ص ۲۳۰)

1. 1. احیای سنتهای الهی و دوری از بدعتها : آنان کسانی بودند که سنتهای الهی را زنده کردند و بدعتها را نابود ساختند . (امام علی خطبه ۱۸۲ص۳۵۰)

1. 1. وظیفه شناسی : در واجبات الهی اندیشه کردند و آن ها را برپا داشتند . (امام علی خطبه ۱۸۲، ص۳۵۰)

1. 1. تبعیت از رهبری : به رهبر خود اطمینان داشتند و از او پیروی کردند . (امام علی ، خطبه ۱۸۲،ص۳۵۰)

1. زنده نگهداشتن یاد شهیدان : آنان برادران من هستند که رفته اند و بر ماست که تشنه ملاقاتشان باشیم و از اندوه فراقشان دستها را به دندان بگزیم . (امام علی خطبه ۱۲۱ ص۲۳۰)

فعالیت‌های بسیج تنها مختص به دوران دفاع مقدس نبود، امروزبسیج نیروی عظیم و گسترده‌ای است که‌امنیت وسلامت جامعه را برای اجرای برنامه های توسعه و سازندگی در عرصه‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی فراهم می‌کند.

اداره موفق هشت سال جنگ تمام عیار با دشمنان کاملاٌ‌ خطرناک و مسلح، ذهن هر ناظر کنجکاوی را متوجه خود می‌کند. به راستی مدیریت بسیجی چیست که توانست بدین‌گونه معجزه‌آسا اسلام و ایران را از این تجاوز هولناک، پیروزمندانه حفظ کند و به صورت یک فرهنگ خود را در تاریخ جاودانه نماید؟ این پرسشی است که پاسخ آن هنوز به صورت یک بسته جامع علمی عرضه نشده است. حتی داعیه‌داران تفکر بسیجی در بعد از جنگ نیز کار کاملی در این زمینه انجام نداده‌اند؛ در صورتی که بررسی علمی یک پدیده واقع شده و عینیت یافته، کار چندان دشوار و صعبی نیست. توصیف این پدیده در چارچوب یک مدل ساده حاوی سرفصل‌های مختلف مطرح در دانش مدیریت، حداقل اقدامی است که می‌توانست در این راه انجام گیرد. اگر چه مدیریت بسیجی در دوران دفاع مقدّس ابداع شد؛ ولی به نظر می‌رسد که اگر این الگوی مدیریتی در هر عرصه‌ای با ویژگی‌های خاص خود به کار گرفته شود، میزان موفقیت و کارآمدی را مثل زمان جنگ بالا می‌برد. اینکه تفکر بسیجی، بیشتر از مجرای جنگ گفته می‌شود، ‌به این دلیل است که جنگ جلوه‌گاه ظهور و بروز این تفکر بود.

صدور فرمان تشکیل بسیج مستضعفین از سوی امام خمینی رضوان الله تعالی علیه در پنجم آذر ماه ۱۳۵۸، سرآغاز نضج‌گیری فرهنگ بسیجی در کشور گردید. با ایجاد سازمان بسیج، مدیریت بسیجی نیز به تدریج شکل گرفت و به خصوص با ایفای نقش فعال در دوره جنگ تحمیلی، در ادبیات انقلاب اسلامی فراگیر شد.

۲-۱-۲ :مدیریت بسیجی مدیریتی بر مبنای اصول و ارزش‌های انقلاب اسلامی

پذیرش خداوند و اصول دین و احکام تجلی دین در رفتار ظاهری(ارزش­های عبادی) توجه به پاک کردن نفس از رذایل اخلاقی و صفای باطن، تجلی دین در رفتار درونی(ارزش­های اخلاقی)، تجلی دین در نحوه استفاده و ارتباط انسان با طبیعت برای امرارمعاش و حیات زیستی و بعد مادی حیات سازمان(ارزش­های اقتصادی) و درنهایت تجلی دین در ارتباط با افراد و اجتماع(ارزش­های اجتماعی)(دعایی و همکاران، ۱۳۹۲).

خلاصه فصل

در این فصل پس از مقدمه­ای در موضوع موردپژوهش، به بیان مسئله پرداخته شد ‌به این صورت که وجود چه مشکلی دلیل توجه محقق ‌به این امر شده است و در ادامه ضرورت انجام تحقیق، اهداف و سوالات تحقیق بیان‌شده است و درنهایت شرح مختصری از قلمرو پژوهش و تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق آورده شده است.

فصل دوم

ادبیات پژوهش

مقدمه

مطالعه معنویت در محیط کار پدیده نوپایی است که می ­تواند نیروی قدرتمند مثبتی برای زندگی افراد باشد؛ زیرا کمک به افراد در جهت تلفیق و یکپارچه ساختن کار و زندگی معنوی می ­تواند به زندگی کاری این افراد، معنا و جهت ببخشد و کاری لذت‌بخش‌تر، متوازن‌تر و معنادارتر ایجاد کند و روح و روان آنان را پرورش دهد.

به‌علاوه معنویت در محیط کار می ­تواند برای سازمان­ها انسانیت و برای اجتماع، فعالیت و برای محیط، مسئولیت به ارمغان آورد. اگر چنین شود این مهم­ترین وظیفه‌ای است که جامعه ما در نخستین دهه هزاره­ی جدید با آن مواجه است.

از دیدگاه اسلام معنویت در چارچوب دین تعریف‌شده و یک مسلمان باید معنویت خویش را بر اساس دین استوار سازد و میزان معنویت فرد را دین معین می­ کند.

در این بخش ابتدا به ادبیات موضوع مرتبط با متغیرهای تحقیق پرداخته می­ شود و هدف از آن شناخت دقیق متغیرهای معنویت سازمانی، ارزش­های اسلامی، معنویت اسلامی و درنهایت ارائه‌ پیشایندهای ارتقای سطح معنویت سازمانی و بررسی پیشینه تحقیق است.

بخش اول: معنویت

مفهوم معنویت

“معنویت” از واژه لاتین Spiritus به معنای ” نقش زندگی” یا روشی برای بودن” و تجربه کردن” گرفته‌شده که با آگاهی یافتن از یک بعد غیرمادی به وجود می ­آید و ارزش­های قابل‌تشخیص، آن را معین می­سازد. این ارزش­ها به دیگران، خود، طبیعت و زندگی مربوط‌اند و به هر چیزی که فرد به عنوان هدف غایی قلمداد می­ کند، اطلاق می­ شود(سلیمانی و احمدی،۱۳۹۰). در زیر به برخی از تعاریف معنویت اشاره می­ شود؛

• • معنویت جستجوی مداوم برای یافتن معنا و هدف زندگی است، درک عمیق و ژرف ارزش زندگی، وسعت عالم، نیروهای طبیعی موجود، و نظام باورهای شخصی”(مایرز^[۷]،۱۹۹۰: کاوانگ^[۸]،۱۹۹۹).

• معنویت شامل اعمال مذهبی و ارتباط با تقدس و یا تعالی است(هیل و پارگامنت^[۹]،۲۰۰۳: کینگ،۲۰۰۷: گیانکارلو لوچتی^[۱۰]،۲۰۱۴).

وگان^[۱۱] بعضی از خصوصیات معنویت را چنین عنوان ‌کرده‌است:

• • بالاترین سطح رشد در زمینه ­های مختلف روان­شناختی، اخلاقی، هیجانی و بین ­فردی را در برمی‌گیرد؛

• • یکی از حوزه ­های رشدی مجزا ‌می‌باشد؛

• • بیشتر به عنوان نگرش مطرح است؛

• • شامل تجربه ­های اوج می‌شود(ساغروانی،۱۳۸۸)

• معنویت بالاتر از حد حیوانیت و یکی از تفاوت‌های انسان و حیوان، به معنای ارزش­های انسانی یا گرایش­های مقدس و شامل عالم ماورای مادی و فوق حیوانی است(مطهری،۱۳۷۳: ۴۸).

انسان نه تنها با قدم گذاشتن در مسیر معنویت می ­تواند آرامش، لذت و شادی را در زندگی شخصی خود به ارمغان بیاورد بلکه در زندگی حرفه‌ای و کاری خود نیز می ­تواند از آرامش و شادی که از ثمرات و آثار معنویت به‌حساب می ­آید، بهره‌مند شود. توجه انسان‌ها به امور معنوی بسیاری از مشکلات پدید آمده و ترس از آینده را برطرف می­سازد. شخصی که به معنویات اهمیت می­دهد، درست مانند کسی است که از یک پشتیبان بسیار قوی برخوردار است و در پیمودن راه‌های پرپیچ‌وخم زندگی او را یاری می­ نماید. ‌بنابرین‏ افراد این‌چنینی به‌طورقطع موفق­تر و کوشاتر از کسانی هستند که نسبت به امور معنوی اهمیت نمی­دهند(ابراهیم پور و همکاران،۱۳۹۰).

دو نظرگاه بنیادین و کارکردی به معنویت

الف- رهیافت بنیادین

کلمه Spiritualit برگرفته از ریشهSpiritus به معنی «روح و جان» است. آین میتروف استاد مدیریت دانشگاه کالیفرنیای جنوبی معنویت را این‌گونه تعریف می‌کند: «تمایل به یافتن هدف غایی زندگی و زیستن بر اساس آن هدف». پژوهشگر دیگری معتقداست که معنویت«احساس وابستگی و درهم تنیدگی عمیق و به شدت شهودی بین انسان و جهانی که در آن زندگی می­ کند، است». معنویت درباره خودآگاهی و یکی شدن با دیگران است. معنویت ترکیبی از فلسفه اصلی زندگی ما و ارزش­ها و اعمال ماست. این نکته حائز اهمیت است که برای برخی از افراد، معنویت در کار، نوعی اتصال دینی است در حالی که برای دیگران این معنی را نمی­دهد رابینز^[۱۲]می‌گوید: معنویت در محل کار به معنای انجام سازمان‌دهی شده شعائرمذهبی نبوده و به همین ترتیب درموردخدای الهیات نیست محقق دیگری می‌گوید: «معنویت زمانی جنبه‌هایی از دین بود، اما هم‌اینک به دین به عنوان یکی از راه‌های معنوی ممکن نگریسته می‌شود. زمانی معنویت راهی به سوی پیوند عمیق باخدا بود، اما اکنون برای بسیاری، خداوند دیگر تنها هدف جستجوی معنوی آنان نیست بلکه یکی از راه‌های جستجوی معنوی و راهی برای پیوند با بسیاری از مفاهیم متعالی دیگراست».

ب- رهیافت کارکردی

عده‌ای در تعریف معنویت بر اثرات بیرونی و قابل‌مشاهده آن متمرکز شدند. هوارد^[۱۳]می­گوید: معنویت دربرگیرنده واژه ­هایی از قبیل اعتماد، عشق، خدمت، خرد، لذت بردن، صلح، وحدت و انسجام است. پژوهشگر برجسته دیگری می­گوید: منظور از معنویت، برخورداری از ارزش­های والای انسانی است که در زیر به بعضی از آن‌ ها اشاره می­ شود:

ایمان به خدا، عشق به دیگران، پشتکار، تحرک، تحمل، تقوا، تواضع، توکل، جوانمردی، خدمت، محبت، احترام به موجودات، اعتمادبه‌نفس، امید به آینده، پذیرش، خوش‌بینی، خیرخواهی، رضایت، سپاسگزاری، شجاعت، صبر، صداقت، صرفه‌جویی، عدم وابستگی، فداکاری، گذشت، محدود کردن آرزوها، وفای به عهد درنهایت نویسنده دیگری به جمع‌بندی این مؤلفه‌ های پراکنده در چهار زیرمجموعه پرداخته است. او معنویت را مجموعه‌ای از چهار ارتباط می‌داند: ارتباط با خود، ارتباط با دیگران، ارتباط با طبیعت یا محیط، ارتباط با یک قدرت برتر. رابینز طی یک جمع‌بندی از چندین مقاله، سازمان‌هایی را معنوی می‌شمارد که واجد خصوصیات ذیل باشند:

درک عمیقی از هدف داشتن، تمرکز بر توسعه فردی، وجود صداقت و خود گشودگی، توانمندسازی کارکنان، ‌روا داری و مدارا(مظاهری راد، ۱۳۹۰).

مدل‌های معنویت

الف- مدل فرا انگیزشی آلپورت: الگوی انگیزشی مدل آلپورت،”انسان بالغ^[۱۴]” است. وی نسبت به طبیعت انسان خوش‌بین است و برای انسان بالغ، الگوی کمال خواهی را ترسیم می‌کند که برای آن معیارهای زیر را برمی‌شمارد:

گسترش مفهوم خود، ارتباط صمیمانه با خود و دیگران، امنیت عاطفی، ادراک واقع‌بینانه، مهارت و وظایف، صمیمیت بخشیدن به خود، فلسفه یگانه سازی

برخی دیگر از صاحب‌نظران معتقدند فرض جمع‌شونده بودن اجزای سود، فرض مستتر در سیستم حسابداری تعهدی است. این فرض بیان می‌کند که جمع تک‌تک درآمدها، درآمد کل و جمع تک‌تک هزینه ها، هزینه کل و از کسر هزینه کل از درآمد کل، سود خالص محاسبه می‌شود. ‌بنابرین‏ هیچ گونه برتری بین اجزای سود (جزء نقدی و تعهدی) وجود ندارد. البته اسلون (۱۹۹۶) با توجه به ادبیات تحلیل صورت های مالی استدلال می‌کند که چون اقلام تعهدی نسبت به جریان نقدی به میزان زیادی دارای ذهنی‌گرایی است، احتمال بیشتری وجود دارد که تحت تاثیر هدف های اختیاری مدیر قرار گیرد و یا شامل اقلام تعهدی غیرعادی باشد که به ندرت در دوره های عادی تکرار می‌شود. اقلام تعهدی در مقایسه با جریان نقدی توان پیش‌بینی‌کننده کمتری دارد. به طور خلاصه، استدلال اسلون (۱۹۹۶) از قدرت پیش‌بینی‌کننده کمتر اقلام تعهدی نسبت به جریان نقدی حکایت دارد. این استدلال برگرفته از این دیدگاه است که با توجه به آزادی عمل نسبی مدیران در به‌کارگیری روش های مختلف به شکل قانونی و در چارچوب اصول پذیرفته‌شده حسابداری، چنین به نظر می‌رسد که اقلام تعهدی حاصل اعمال متهورانه مدیریت در شناسایی، ثبت و گزارش رویدادها و دستمایه مدیران در تحریف صورت‌های مالی است. از این‌رو اتکاپذیری و مفید بودن اقلام تعهدی به میزان زیادی مورد تردید قرار می‌گیرد (هاشمی و همکاران، ۱۳۸۹).

به‌دلیل آنکه اقلام تعهدی نیازمند مفروضات و پیش‌بینی جریان‌های نقد آینده است، ‌بنابرین‏ کیفیت اقلام تعهدی و سود با افزایش در خطای پیش‌بینی مقدار اقلام تعهدی کاهش می‌یابد. اقلام تعهدی تعدیلات موقتی هستند که سعی در برطرف ساختن مشکلات مربوط به زمانبندی جریان های نقدی و تحقق درآمد دارند. به طور کلی می‌توان گفت که هر چه سود تعهدی به جریان‌های نقدی نزدیکتر باشد، کیفیت سود بالاتر است. سطح بالای اقلام تعهدی باعث کاهش کیفیت اقلام تعهدی می‌شود. به بیان دیگر، افزایش در میزان اقلام تعهدی مشکلات بیشتری در زمانبندی و تطابق جریان های نقدی ایجاد می‌کند. به‌رغم تلاش اقلام تعهدی در بهبود این امر، این منافع به قیمت خطای برآوردی است و میان سطح اقلام تعهدی و این خطا نوعی رابطه مثبت وجود دارد. ‌بنابرین‏، اقلام تعهدی بیشتر به معنی کیفیت کمتر و پایداری کمتر سود است (دیچاو و دیچو، ۲۰۰۲).

بررسی نظرها و نتایج تحقیقات ‌در مورد اقلام تعهدی، نشان می‌دهد بی‌اطمینانی موجود ‌در مورد این اقلام باعث کاهش مطلوبیت آن ها می‌شود. خوانسالار (۲۰۱۲) طی تحقیقی به بررسی تاثیر درجه اطمینان مربوط به اقلام تعهدی در پیش‌بینی جریان‌های نقدی آینده پرداخت. درجه اطمینان برای اقلام تعهدی با معیارهای نزدیکی به ارزش بازار و پتانسیل کم در دستکاری و در سه سطح (بالا، متوسط و ضعیف) در نظر گرفته شد. بالاترین درجه اطمینان مربوط به اقلام تعهدی مالی، پایین ترین مربوط به اقلام تعهدی غیرتجاری و اقلام تجاری نیز دارای اطمینان متوسط بودند. نتایج نشان داد هر چه درجه اطمینان اقلام تعهدی بالاتر باشد، پیش‌بینی‌ها بهتر خواهد بود.

نتیجه تحقیق چن و همکاران (۲۰۱۲) نیز نشان داد هر چه سطح برآوردها ‌در مورد اقلام تعهدی بیشتر باشد، دقت پیش‌بینی سود تعهدی آینده کمتر می‌‌شود که ناشی از کاهش پایداری سود است. به‌دلیل اهمیت اقلام تعهدی در فرایند گزارش‌دهی در حسابداری، به نظر می‌رسد تمرکز باید در جهت ایجاد اطمینان برای این اقلام باشد. همان طور که گفته شد، یکی از موارد نگرانی، بحث مدیریت سود است. سئوالی که مطرح می‌شود این است که چگونه می‏توان از سرمایه‌گذاران در برابر دستکاری سود و مدیریت سود که به گفته شیفر (۱۹۸۶) دخالت هدفمند مدیران در فرایند گزارشگری مالی برون‌سازمانی به منظور تحصیل منافع شخصی است، حمایت کرد.

۲-۶- بازده سهام

مطالعات تجربی در زمینه رفتار سهام، حقایقی را روشن ‌کرده‌است که بسیاری از آن‌ ها در ارتباط با عوامل مؤثر بر بازدهی سهام هستند. این مطالعات نشان داده است که دسته خاصی از سهام بازدهی بالاتری نسبت به دسته دیگر دارند. این یافته ها معلول عواملی هستند که به پدیده‌های غیر عادی معروف شده‌اند. زیرا نمی‌توان آن‌ ها را با مدل‌های هنجاری توجیه کرد. به عنوان مثال شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد سرمایه گذاران به دلایل مختلف از جمله کسب بازدهی بیشتر پرتفوی خود را کمتر از آنچه که این مدل‌ها توصیه می‌کنند، متنوع می‌سازد و علاوه بر نوسانات بازار سایر نوسانات مؤثر بر بازدهی را می‌پذیرد. لذا این بخش از نوسانات نیز قیمت گذاری می‌شوند. این نوع از نوسانات که عامل خاصی برای آن تعریف نشده، در جزء اخلال مدل تأثیر گذاشته و بازدهی اضافه کسب شده را توجیه می‌کند (براکمن، ۲۰۰۷).

با توجه به اینکه در حوزه محتوای اطلاعاتی با بهره گرفتن از تحقیقات رویداد پژوهی تلاش می‌شود نتایج یک رخداد بر عواملی همچون قیمت یا بازده سری‌های زمانی مورد تحلیل قرار گیرد، کمتر به جز توضیح داده نشده ی بازده به عنوان عامل محتوای اطلاعاتی توجه شده است. در بیشتر تحقیقات، رخدادهایی مانند سود تقسیمی، اعلان سود و …. به عنوان عوامل دربردارنده‌ی محتوای اطلاعاتی در نظر گرفته شده‌اند.

۲-۷- بازده مورد انتظار و بازده واقعی

ارزیابی عملکرد شرکت­ها اهمیت زیادی در تصمیم ­گیری­های مالی دارد. معیارها و روش­های مختلفی برای ارزیابی عملکرد شرکت­ها وجود دارد اما انتخاب معیاری مناسب از بین معیارهای موجود، موضوعی است که پژوهش­های زیادی را در ادبیات مالی موجب شده است. سنجش عملکرد در فرایند تصمیم ­گیری با توجه به توسعه و اهمیت نقش بازار سرمایه مهمترین موضوعات حوزه­ مالی و اقتصادی است. ‌بنابرین‏ کارکرد معیارهای مالی و اقتصادی جهت ارزیابی عملکرد بنگاه­ها یک ضرورت به شمار می ­آید (کاشانی­پور و رساییان،۱۳۸۸). روش­های ارزیابی عملکرد را از بعد مالی به چهار دسته­ زیر تقسیم ‌می‌کنند (انواری­رستمی و همکاران، ۱۳۸۳):

1. 1. معیارهای مبتنی بر اطلاعات حسابداری: مانند انواع نسبت­های مالی.

1. 1. معیارهای مبتنی بر اطلاعات بازار و حسابداری: مانند نسبت Q- توبین.

1. 1. معیارهای مبتنی بر اطلاعات مدیریت مالی: مانند بازده­ی سهام.

1. معیارهای اقتصادی: مانند ارزش افزوه اقتصادی.

‌به این ترتیب بازده سهام یکی از معیارهای مهم ارزیابی عملکرد شرکت­ها محسوب می­ شود. بازده­ی سهام خود به تنهایی دارای محتوای اطلاعاتی است و بیشتر سرمایه ­گذاران بالفعل و بالقوه در تجزیه و تحلیل مالی از آن استفاده می­نمایند (قائمی و طوسی، ۱۳۸۵). معمولاً سرمایه ­گذاری­ها با هدف کسب نرخ بازده مورد انتظار انجام ‌می‌گیرد و هر سرمایه ­گذاری در پی کسب بازده از سرمایه ­گذاری خود است. کسب این بازده با ریسک همراه است. ریسک را ‌می‌توان احتمال اختلاف بین بازده واقعی سرمایه ­گذاری از بازده مورد انتظار آن دانست. در جهان امروز، ریسک روی دیگر سکه بازده است. ریسک و بازده­ی مورد انتظار دو عامل اساسی در تصمیمات مربوط به سرمایه ­گذاری به خصوص سرمایه ­گذاری در اوراق بهادار هستند. ‌بنابرین‏ هر سرمایه ­گذاری مایل به محاسبه ریسک و بازده­ی مورد انتظار سرمایه ­گذاری خود ‌می‌باشد (صالحی­صدقیانی و رزمجوی، ۱۳۸۵).

پول در فرهنگ جدید رنگی آکسفورد چنین تعریف شده است: پول، وفور، فراوانی، بدهی، دارایی، چک بانکی، وسیله ی معاش، سرمایه، نقد، پول خرد، چک، سکه، مس، کارت اعتباری، ارز، زیان، قرض، سود سهام، مهریه، عایدی، وقف، املاک، هزینه، تامین بودجه، بخت و اقبال، تنخواه، کمک هزینه ی تحصیلی، درآمد، سرمایه گذاری، مناقصه، وام، رهن، گرو، میراث، پرداخت، مستمری، پول تو جیبی، منفعت، مایحتاج، بازپرداخت، منابع، ثروت، حقوق، پس انداز، نقره، استرلینگ، استرداد، مالیات، چک مسافرتی، دستمزد، متمول، برنده شدن، پس انداز برای خرید چیزی خاص( فرنهام , آرگایل , ۱۳۸۴ , ص ۳۰ )

هر چیزی که به مثابه واسطه مبادله از سوی همگان پذیرفته شده و به مثابه واحد ارزش، بیان کننده قیمت دیگر اشیاء باشد، پول نامیده می شود. پول یک مقوله اقتصادی – تاریخی است و از گذشته های بسیار دور تا کنون در جوامع مختلف، اشیاء متفاوتی از قبیل ماهی خشک شده، صدف، سنگ‌های قیمتی … و سرانجام صرفا طلا و نقره به دلیل ارزش ذاتی و نیز دوام و سهولت جابجایی شان، نقش پول را یافته اند.(مریدی , نوروزی , ۱۳۷۳ , ص ۲۱۰ )

ب: معنای فقهی پول

در اصطلاح فقهی هر چیزی که بهای کالا ها یا خدمات قرار گیرد ثمن ( پول ) شمرده می شود .( نجفی , ۱۳۹۷ , ص۳۲۴ ) علامه حلی هم ثمن را طلا و نقره می‌داند و محقق اردبیلی پس از بیان همین تعریف , گفته است , ثمن اعم از طلا و نقره مسکوک و غیر مسکوک است .( فلاح تفتی , ۱۳۸۳ , ص۲۳۹ )

بند ب : ماهیت پول

در بین اندیشه وران غربی دو نظریه اصلی درباره ماهیت پول مطرح است. نظریـه فلـز ی یـا نظریه پول کالایی که در آن پول یک کالا است که اغلب به شکل فلز گرانقیمت در جریـان بوده است. و دیگری نظریه چارتالیزم ^[۶]است که در آن پول بدون پشتوانه دولتی (Money Fiat) بدون ارتباط با هیچ کـالایی فقـط برای تصفیه تعهدهای دولتی پدید و منتشر می شود.( ingham -2004 –p12) اسـاس ایـن نظریه آن است که پول رابطه اجتماعی مستقل از هر مادهای است که پول در قالب آن نمـود پیدا می‌کند. در این نظریه پول یک مطالبه (Claim)، اعتبار و بستانکاری (Credit) یا وعده پرداخت (to pay promise) می‌باشد که به وسیله ارتباطات اجتماعی تأسـیس شـده اسـت.( همان , ص ۱۲ ) در رابطه با ماهیت پول کنونی و بررسی آن باید بگوئیم واسطه مبادله یا پول در گردش دیگر از جنس سکه مسکوک طلا و نقره نیست بلکه «نفـس ریال، دلار و پوند مکتوب روی اسکناس یا ثبـت شـده در حسـاب جـاری یـا ذخیـره شـده به صورت الکترونیکی که ارزشی برابر با سکه مسکوک دارد» پول در گردش است. این پول در حقیقت فرد ادعایی واقعیت خارجی سکه طـلا اسـت کـه اعتبـار قـانون آن را بـی مـاد ه فیزیکی خلق کرده و به آن ارزش داده است. یکی از مستندهای ما برای این تحلیل کلام شهید مطهری است. وی می‌گوید: در فلسفه در جای خود ثابت شده است که تمام اعتبارات سرانجام بـه گونـه ای بـه حقـایق مربوط می‌شوند و امور اعتبـاری کـه کپیـه و بـه اصـ طلاح فـرد اد عـایی واقعیـات هسـت ند، به گونه‌ای باید سرچشمه واقعی داشته باشند وگرنه ذهن بشر ابتدا بـه سـاکن و بـه صـورت ابداع مطلق، قدرت جعل هیچ اعتباری را ندارد (.( مطهری , ۱۴۰۳ ق , ص۴۶-۴۷ ) ‌بنابرین‏ میتوان گفت که اگرچه در جهان اعتبار هستیم، در عین حال باید مطـابق عـالم تکوینیات که ابتدا باید جوهری باشد تا بعد بتوان برای آن عـرض قابـل انفکـاکی را جعـل کرد. در اینجا که جوهری تکوینی وجود نـدارد، قـانون ابتـدا جـوهری اد عـایی را در نظـر گرفت و اعتبار کرد سپس مقدار ارزش مبادلهای آن را ‌بر اساس ارزش مقدار معینی از مـالی دیگر که ارزشش نزد همگان معلوم است، تعیین کرد.ویژگی های این تحلیل عبارتند از :

۱:پول، ارزش اولیه خودش را با جعل قانون به دست آورده است نـه از کـالابودن.

۲٫ ایـن پـول ماهیت فیزیکی ندارد، ماهیت اعتباری دارد.

۳٫ ‌بر اساس این تحلیـل هـم ذات این مـال اعتبـاری است و هم مالیت اولیه آن. ‌به این ترتیب قانون با قرارداد و اعتبار مال جدیدی خلق کـرد ه اسـت که ارزشی برابر با ارزش سکه طلا دارد اما سکه طلا نیست؛ از اینرو عنوان این تحلیـل را «مـال اعتباری» در نظر گرفتیم.

۴٫ آنگاه برای انتشار خارجی این پول، قـانون حجـم مـورد نیـاز آن را بـرای گـردش اقتصـاد و پوشـش معاملـه هـا محاسـبه کـرده و بـرای راحتـی مـردم در قالـب اسکناسهایی با ارزش‌های اسمی متفاوت مکتوب کرده یا اینکه می‌تواند در حسابهـای بـانکی ذخیره کند.

۵٫ پس از اینکه این مال اعتباری با انتشار حضور خـارجی پیدا کـرد، ارزش ثانویـه ای در برابـر تولیـد ملـی پیـدا کـرده و ماننـد تمـام امـوال دیگـر ارزش مبادله ایش در اثر کمیابی یا پریابی تغییر می‌کند.

۶٫ ارزش این پول هیچ ارتباطی با طـلا نـدارد ؛ زیرا مال جدیدی است که مخلوق قـانو ن اسـت. پشـتوانه ارزش آن تولیـد ملی، اعتمـاد مـردم، پایداری قدرت و حاکمیت سیاسی و وفاداری دولت به حفظ ارزش پول ‌بر اساس معیار است.( توسلی , ۱۳۹۱ , ص۱۲۵ )

بند ج : مالیت پول

به طور کلی مالیت در اشیاء به دو صورت قابل تصور است .برخی از اشیاء ذاتا مالیت دارند مثل برنج , گوشت و… برخی از اشیاء مالیتشان اعتباری است .اگر قانون گذار جعل مالیت نکرده باشد هیچ ارزشی ندارند و این نوع از مالیت ها تابع اعتبار و قرارداد هستند ؛ پول نیز به دو گونه است ؛ گاهی منشاء مالیت آن یک امر عینی و خارجی است از قبیل سکه های طلا و نقره و گاه منشاء مالیت پول اعتباری است .‌به این معنا که دولت به پول اعتبار حقوقی می‌دهد و در این صورت پول حامل یک اعتبار حقوقی می‌دهد و در این صورت پول حامل یک اعتبار حقوقی محض خواهد بود .پولهای عصر ما از این قبیل است و برای صحت اعتبار پشتوانه ای لازم نیست و فقط شرعیت اعتبار کننده شرط است .(حائری , عباسی , ۱۳۸۶ , ص۷۹-۸۰)

گفتار دوم : سهام و مفهوم آن

بند الف : سهام و تعریف آن

در تعریف سهام می توان گفت: سهم قسمتی از سرمایه شرکت سهامی است که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می‌باشد. ورقه سهم سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد.( واحد اقتصاد تبیان زنجان , ۱۳۹۲ , ص۱ )

بند ب : سهام و مال غیر مادی غیر فکری

یکی از مصداق های اموال غیر مادی غیر فکری , سهام شرکت های سهامی است .از یک طرف سهامدار شرکت مجموعه ای از امتیازات و حقوقی ( در مقابل تعهداتی که دارد ) را کسب می‌کند که جنبه مادی ندارد و لذا از تعریف بیع قانون مدنی خارج است و از طرفی دیگر با توجه به اینکه یکی از خصایص اصلی شرکت‌های سهامی انتقال آزادانه سهام توسط سهام‌داران است ؛نقل و انتقال سهم ؛از اهمیت فراوانی برخوردار است و نیازمند شناخت صحیح ماهیت این انتقال ها است .( محمدی , اسدی , ۱۳۹۱ ,ص۱۸ )

بند ج : ماهیت حقوقی سهام

تصویر ذهنی کشور مبدأ یک نشانه بیرونی مهم مرتبط با محصولات دارای نام تجاری بویژه وقتی که مصرف کنندگان آشنایی کمی با محصولات خارجی دارند، است. تصویر ذهنی کشور را به صورت “تمامی ادراکات شکل گرفته مصرف کنندگان ‌از محصولات یک کشور مشخص، بر مبنای ادراکات پیشین آن ها از تولیدات کشور و ضعف و قوت بازاریابی“ تعریف نمودند. زوگنر روث و دیامانتوپولوتوس^[۴۹] (۲۰۰۹) بیان داشته اند تصویر ذهنی کشور، منعکس کننده عقاید و احساسات مصرف کنندگان است و نتیجه مستقیم آگاهی و عقاید آن ها بدون درنظرگرفتن درستی یا نادرستی این عقاید و آگاهی‌ها درباره کشوری خاص است. می‎توان گفت محصولات استاندارد را می توان در همه جا تولید نمود، ‌بنابرین‏ بازاریابان از تداعی های کشور برای متمایز ساختن محصولاتشان از رقبا استفاده می‌کنند. تحقیقات انجام شده نشان داده که تصویر ذهنی کشور می‌تواند بر تصمیمات خرید محصولات داخلی مؤثر باشد این تاثیرات با تو جه به کشور و محصول می‌تواند منفی یا متفاوت باشد (Bernabeu et al, 2008; Papadopoulos & Heslop,2006 ). نبنزهل و جف^[۵۰] (۱۹۹۶) نتیجه گرفتند که تصویر ذهنی کشور مبدأ در مقایسه با تصویر ذهنی نام تجاری تاثیرات قابل توجهی بر ارزیابی مصرف کنندگان از محصول دارا است. . برای مثال وقتی نام تجاری مشهوری در یک کشور توسعه یافته تولید می‌گردد نسبت به همان نام تجاری که در یک کشور درحال توسعه تولید می شود بهتر ارزیابی می شود. مثلا احتمال اینکه محصول تولید شده در یک کشور توسعه یافته (مانند فرانسه) در مقایسه با کشوری که از نظر سطح توسعه یافتگی پائینتر است (مانند رومانی)متمایز تشخیص و ادراک گردد بیشتر است (Hamzaoui & Merunka, 2006). در عرصه بین‌المللی، تحقیقات معدودی در زمینه تاثیر تصویر ذهنی کشور بر ارزش ویژه نام تجاری انجام گرفته است که به تحقیقات مانند پاپو و همکاران، (۲۰۰۶) و (۲۰۰۷)، و یاسین و همکارانش در سال (۲۰۰۷)، میتوان اشاره کرد.

۲-۱۴) وفاداری به برند

مفهوم وفاداری، اولین بار در دهه ۱۹۴۰ ایجاد شد. در آن زمان، وفاداری یک مفهوم تک بعدی بود. بعد از آن در سال‌های ۱۹۴۴ و ۱۹۴۵، دو مفهوم مجزا درباره وفاداری شکل گرفت: “ترجیح برند” که بعدها به عنوان، وفاداری نگرشی، مطرح شد و “سهم بازار” که بعدها تحت عنوان “وفاداری رفتاری” ارائه گردید. ۳۰ سال بعد از آن، مفهوم وفاداری وارد ادبیات آکادمیک شد و محققان دریافتند که وفاداری می‌تواند ترکیبی از وفاداری نگرشی و رفتاری باشد. (Rundle, 2005, 492-500)

وفاداری به نام تجاری به معنی تکرار خرید است که دلیل این رفتار، فرآیندی روانی می‌باشد. به عبارت دیگر، تکرار خرید صرفا یک واکنش اختیاری نیست بلکه نتیجه عوامل روانی، احساسی و هنجاری می‌باشد (Meller & Hanssan, 2006). ریچارد اولیور^[۵۱] (۱۹۹۹) وفاداری را داشتن تعهدی عمیق برای خرید مجدد و یا حمایت از یک محصول یا خدمت مورد علاقه، که علی‌رغم وجود تاثیرات موقعیتی و تلاش‌های بازاریابی رقبا، موجب تکرار خرید یک نام تجاری یا مجموعه محصولات یک نام تجاری درآینده شود، تعریف می‎کند (Oliver, 1999, p34).

آکر (۱۹۹۶) وفاداری به برند را “دلبستگی یک مشتری نسبت به یک برند” تعریف می‌کند. . مصرف کنندگان وفادار تمایل دارند به محصولات برنددار پول بیشتری بپردازند زیرا احساس ‌می‌کنند که این نوع محصولات نسبت به سایرین برای آن ها ارزش بیشتری ایجاد می‌کند. قصد خرید مجدد نیز نشانگر وفاداری به برند است. ادبیات مربوط به اندازه گیری وفاداری، یک پیشرفت تکاملی را نشان می‌دهد که با مفاهیمی بر مبنای رفتار آغاز شده است، اما امروزه رویکردهایی را بر مبنای نگرش، شناخت و ارزش‌ها در برمی‌گیرد. رویکردهای رفتاری به ۴ روش وفاداری را عملیاتی می‌کنند:

ابتدا، از طریق اندازه گیری کردن میزان مصرف واقعی کالا و خدمات. این رویکرد معمولا حجم و دفعات تکرار خرید را در طی دوره های زمانی مشخص با هم ادغام می‌کند (Lin, 2004 &Veloutosou, 2004). اهنبرگ^[۵۲] (۱۹۹۸) مشاهده کرد که الگوهای به وجود آمده از چنین اندازه ‌گیری‌های کمک بسیار زیادی به بازاریابان در شناسایی خریداران پرمصرف و خریداران تکراری خواهد کرد.

دوم، در نظر گرفتن ‌ملاک‌ها یا معیارهایی در داخل یک بازار تعریف شده و یا حتی یک مکان خرده فروشی کاندید می شود (Driver, 1996).

سوم، ‌ملاک‌ها یا معیارهای بر مبنای احتمال تکرار خرید؛

چهارم، ‌ملاک‌ها یا معیارهایی که زمانهایی ا بررسی می‌کند که مشتری به برندهای دیگر روی میآورد (hsiu –Yuan &Li-Wei, 2005).

علاوه بر این ها محققین دیگر معیارهای گوناگون دیگری نظیر آشنا بودن با برند (Dick &Wood, 2004) راحتی و تجربه مصرف (Rowley, 2005 & Lin et al, 2000) ارزش اجتماعی، تصور و خود پنداری (Auty, 2001)، ارزش درک شده و رضایت (Wood, 2004) برای سنجش سازه وفاداری به برند در نظر گرفته اند.

۲-۱۵) رفتار مصرف کننده

رفتار مصرف کننده شامل مجموعه ای از فرآیندهای روانی و فیزیکی است که قبل از خرید آغاز و بعد از مصرف نیز ادامه می‌یابد (Peter, 1999). رفتار مصرف کننده فعالیت‌های ذهنی، احساسی و فیزیکی ای را که افراد هنگام انتخاب، خرید، استفاده و دور انداختن محصولات و خدماتی که برای ارضای نیازها و خواسته‎هایشان به کار می گیرند را شامل می شود (Wilkie, 2000). کلیه فعالیت‌هایی که افراد برای کسب، مصرف و مرتب کردن محصولات و سرویسها انجام می‌دهند (Blackwel, 2001). در هر حوزه مطالعاتی نظریه ها و فرضیه های اساسی وجود دارند که متخصصان برای هدایت نظریاتشان به سوی موضوع مورد نظر از آن ها استفاده می‌کنند به منظور شناخت بهتر رفتار مصرف کننده هفت مفهوم اساسی که مورد تأکید اکثر صاحب نظران این موضوع قرار گرفته است به شرح زیر می‌باشند: (شاه حسینی و همکاران، ۱۳۹۰)

• • رفتار مصرف کننده با انگیزه است.

• • رفتار مصرف کننده شامل فعالیت‌های زیادی می شود.

• • رفتار مصرف کننده یک فرایند است.

• • رفتار مصرف کننده از لحاظ میزان صرف وقت و پیچیدگی متفاوت است.

• • رفتار مصرف کننده نقش های مختلفی را شامل می شود (نقش تأثیرگذار بر خرید، نقش خریدار، نقش مصرف کننده).

• • رفتار مصرف‌کننده تحت تأثیر عوامل خارجی قرار دارد.

• رفتار مصرف کننده برای افراد مختلف متفاوت است.

بیشتر محققان روند تصمیم گیری رفتار مشتریان را به پنج مرحله اصلی تقسیم می‌کنند: (همان منبع)

• • شناسایی مشکل،

• • جمع‌ آوری اطلاعات،

• • ارزیابی انتخابها،

• • خرید؛